ตถารูโป เอว หิ ธมฺโม นิจฺจํ สุขกามานํ ทุกฺขปฏิกูลานํ สตฺตานํ อตฺตกิจฺจํ กโรติ นามาติฯ โย ปน นิจฺจํ สุขกามานํ เตสํ ยถาปวตฺตํ สุขํ วิทฺธํเสติ วิกิเรติฯ ทุกฺขปฏิกูลานํ เตสํ อภิสงฺขรณาทิ มูลกํ นานาทุกฺขํ ชเนติ วฑฺเฒติฯ โส อตฺตปฏิปกฺโขเอว โหติฯ อิทญฺจ รูปํ เอทิสเมว โหติฯ อิติ อตฺตกิจฺจสฺส อกรณโต อตฺตปฏิปกฺขกิจฺจสฺส กรณโตจ รูปํ อนตฺตานามาติฯ กสฺมา ปเนตํ อตฺตโน วเส นวตฺตติ อตฺตกิจฺจํ น กโรติ อตฺตปฏิปกฺขกิจฺจํ กโรตีติ อาห อสารกฏฺเฐนาติฯ ตตฺถ สาโรนาม ปจฺจยสามคฺคิยา วินา เกวลํ อชฺฌาสยมตฺเตน อุปฺปชฺชิตุํวา อุปฺปชฺชิตฺวาจ ปจฺจยุปตฺถมฺเภน วินา ยทิจฺฉกํ ปติฏฺฐาตุํ วา สมตฺถภาวสงฺขาโต ถามพลวิเสโส วุจฺจติฯ รูปํ ปน สยํปิ เอวรูโป สาโรนาม น โหติฯ นจ เอวรูเปน สาเรน ยุตฺตนฺติฯ นหิ ตสฺส ปจฺจยสามคฺคิยา วินา อุปฺปชฺชิตุํวา อุปฺปชฺชิตฺวาปิ ปจฺจยุปตฺถมฺเภน วินา ขณมตฺตํปิ ปติฏฺฐาตุํวา ถาโมวา พลํวา อตฺถิฯ ยญฺจ อตฺตโน ถาเมน พเลน วินา เกวลํ ปจฺจยสามคฺคิ พเลเนว อุปฺปชฺชติฯ ปจฺจยุปตฺถมฺเภเนว ปติฏฺฐาติฯ ตํ อเนก สหสฺสานิ ปจฺจยาภิสงฺขรณทุกฺขานิ ชเนตฺวา เอกนฺเตน นิจฺจํ อตฺตปฏิปกฺขกิจฺจํ กโรติ, ปีเฬติ, พาธติเยวาติฯ เอสนโย เวทนา อนิจฺจา ขยฏฺเฐนาติอาทีสุฯ อิติ ลกฺขณตฺตยํ สมฺม สนฺตสฺสาติ สมฺพนฺโธฯ อทฺธานวเสนาติ เอเกกภวปริจฺฉินฺนสฺส ปวตฺตกาลสฺส วเสนฯ นหิ ภวนฺตเร อุปฺปนฺนํ ขนฺธปญฺจกํ อญฺญํ ภวนฺตรํ คจฺฉติฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ภเวเอว อเสสํ นิรุชฺฌตีติฯ อปิจ, เอกสฺมิํ ภเวปิ ติณฺณํ วยานํ มนฺทาทีนํ ทสนฺนํ ทสกานํ สํวจฺฉรอุตุ มาส ปกฺขติถิ อโหรตฺติ ยาม ปหาราทีนญฺจ วเสน อทฺธานเภโท โยเชตพฺโพฯ สนฺตติวเสนาติ สภาเคกสนฺตานวเสน ปวตฺตมานาย รูปสนฺตติยาวา อรูป สนฺตติยาวา วเสนฯ ขณวเสนาติ รูปารูปธมฺมานํ อายุ ปริมาณสงฺขาตสฺส ขณสฺส วเสนฯ เอตฺถจ ขณวเสน สมฺมสนํนาม สพฺพญฺญุพุทฺธานํ เอว วิสโย สิยา, น สาวกานํฯ นหิ เต เอวํ ปริตฺตเก ขเณ อุปฺปาทํวา นิโรธํวา สมฺปาปุณิตุํ สกฺโกนฺตีติฯ