สา สามิกานํ ปาเท โธวิตฺวา เตสุ นิปนฺเนสุ ตสฺสาคมนํ โอโลเกนฺตี อุมฺมาเร นิสีทิตฺวา ‘‘อิทานิ อาคมิสฺสติ, อิทานิ อาคมิสฺสตี’’ติ ปฐมยามมฺปิ มชฺฌิมยามมฺปิ วีตินาเมสิฯ ปจฺจูสสมเย ปน ‘‘น โส อิทานิ อาคมิสฺสตี’’ติ ฉินฺนาสา หุตฺวา นิปชฺชิตฺวา นิทฺทํ โอกฺกมิฯ โพธิสตฺโต อิทํ การณํ ทิสฺวา ‘‘อยํ ทาสี ‘โส ปุริโส อาคมิสฺสตี’ติ อาสาย เอตฺตกํ กาลํ นิสินฺนา, อิทานิสฺส อนาคมนภาวํ ญตฺวา ฉินฺนาสา หุตฺวา สุขํ สุปติฯ กิเลเสสุ หิ อาสา นาม ทุกฺขํ, นิราสภาโวว สุข’’นฺติ จินฺเตตฺวา ตติยํ คาถมาห –

[119]

‘‘สุขํ นิราสา สุปติ, อาสา ผลวตี สุขา;

อาสํ นิราสํ กตฺวาน, สุขํ สุปติ ปิงฺคลา’’ติฯ

ตตฺถ ผลวตีติ ยสฺสา อาสาย ผลํ ลทฺธํ โหติ, สา ตสฺส ผลสฺส สุขตาย สุขา นามฯ นิราสํ กตฺวานาติ อนาสํ กตฺวา ฉินฺทิตฺวา ปชหิตฺวาติ อตฺโถฯ ปิงฺคลาติ เอสา ปิงฺคลทาสี อิทานิ สุขํ สุปตีติฯ

โส ปุนทิวเส ตโต คามา อรญฺญํ ปวิสนฺโต อรญฺเญ เอกํ ตาปสํ ฌานํ อปฺเปตฺวา นิสินฺนํ ทิสฺวา ‘‘อิธโลเก จ ปรโลเก จ ฌานสุขโต อุตฺตริตรํ สุขํ นาม นตฺถี’’ติ จินฺเตตฺวา จตุตฺถํ คาถมาห –

[120]

‘‘น สมาธิปโร อตฺถิ, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จ;

น ปรํ นาปิ อตฺตานํ, วิหิํสติ สมาหิโต’’ติฯ

ตตฺถ น สมาธิปโรติ สมาธิโต ปโร อญฺโญ สุขธมฺโม นาม นตฺถีติฯ

โส อรญฺญํ ปวิสิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ฌานาภิญฺญา อุปฺปาเทตฺวา พฺรหฺมโลกปรายโณ อโหสิฯ

สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ – ‘‘ตทา ปุโรหิโต อหเมว อโหสิ’’นฺติฯ

สีลวีมํสชาตกวณฺณนา ทสมาฯ

กุฏิทูสกวคฺโค ตติโยฯ

4. โกกิลวคฺโค

[331] 1. โกกิลชาตกวณฺณนา