เอวญฺจ ปน วตฺวา โพธิสตฺโต ‘‘อยํ, มหาราช, ตุมฺหากํ ทุกฺขิตกาเล อรญฺเญ สมานทุกฺขา หุตฺวา วสิ, อิมิสฺสา สมฺมานํ กาตุํ วฏฺฏตี’’ติ เทวิยา คุณํ กเถสิฯ ราชา ตสฺส วจเนน เทวิยา คุณํ สริตฺวา ‘‘ปณฺฑิต, ตว กถายาหํ เทวิยา คุณํ อนุสฺสริ’’นฺติ วตฺวา ตสฺสา สพฺพิสฺสริยมทาสิฯ ‘‘ตยาหํ เทวิยา คุณํ สราปิโต’’ติ โพธิสตฺตสฺสปิ มหนฺตํ สกฺการํ อกาสิฯ

สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ, สจฺจปริโยสาเน อุโภ ชยมฺปติกา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิํสุฯ

ตทา พาราณสิราชา อยํ กุฏุมฺพิโก อโหสิ, เทวี อยํ อุปาสิกา, ปณฺฑิตามจฺโจ ปน อหเมว อโหสินฺติฯ

สุจฺจชชาตกวณฺณนา ทสมาฯ

ปุจิมนฺทวคฺโค ทุติโยฯ

3. กุฏิทูสกวคฺโค

[321] 1. กุฏิทูสกชาตกวณฺณนา

มนุสฺสสฺเสว เต สีสนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต มหากสฺสปตฺเถรสฺส ปณฺณสาลฌาปกํ ทหรภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิฯ วตฺถุ ปน ราชคเห สมุฏฺฐิตํฯ ตทา กิร เถโร ราชคหํ นิสฺสาย อรญฺญกุฏิยํ วิหรติ, ตสฺส ทฺเว ทหรา อุปฏฺฐานํ กโรนฺติฯ เตสุ เอโก เถรสฺส อุปการโก, เอโก ทุพฺพโจ อิตเรน กตํ อตฺตนา กตสทิสํ กโรติฯ เตน มุโขทกาทีสุ อุปฏฺฐาปิเตสุ เถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา ‘‘ภนฺเต, อุทกํ ฐปิตํ, มุขํ โธวถา’’ติอาทีนิ วทติฯ เตน กาลสฺเสว วุฏฺฐาย เถรสฺส ปริเวเณ สมฺมฏฺเฐ เถรสฺส นิกฺขมนเวลาย อิโต จิโต จ ปหรนฺโต สกลปริเวณํ อตฺตนา สมฺมฏฺฐํ วิย กโรติฯ วตฺตสมฺปนฺโน จินฺเตสิ ‘‘อยํ ทุพฺพโจ มยา กตํ อตฺตนา กตสทิสํ กโรติ, เอตสฺส สฐกมฺมํ ปากฏํ กริสฺสามี’’ติฯ