ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ขุทฺทกนิกาเย

ชาตก-อฏฺฐกถา

(ตติโย ภาโค)

4. จตุกฺกนิปาโต

1. กาลิงฺควคฺโค

[301] 1. จูฬกาลิงฺคชาตกวณฺณนา

วิวรถิมาสํ ทฺวารนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต จตุนฺนํ ปริพฺพาชิกานํ ปพฺพชฺชํ อารพฺภ กเถสิฯ เวสาลิยํ กิร ลิจฺฉวิราชูนํ สตฺต สหสฺสานิ สตฺต สตานิ สตฺต จ ลิจฺฉวี วสิํสุฯ เต สพฺเพปิ ปุจฺฉาปฏิปุจฺฉาจิตฺตกา อเหสุํฯ อเถโก ปญฺจสุ วาทสเตสุ พฺยตฺโต นิคณฺโฐ เวสาลิยํ สมฺปาปุณิ, เต ตสฺส สงฺคหํ อกํสุฯ อปราปิ เอวรูปา นิคณฺฐี สมฺปาปุณิ ฯ ราชาโน ทฺเวปิ ชเน วาทํ กาเรสุํ, อุโภปิ สทิสาว อเหสุํฯ ตโต ลิจฺฉวีนํ เอตทโหสิ ‘‘อิเม ทฺเวปิ ปฏิจฺจ อุปฺปนฺโน ปุตฺโต พฺยตฺโต ภวิสฺสตี’’ติฯ เตสํ วิวาหํ กาเรตฺวา ทฺเวปิ เอกโต วาเสสุํฯ อถ เนสํ สํวาสมนฺวาย ปฏิปาฏิยา จตสฺโส ทาริกาโย เอโก จ ทารโก ชายิฯ ทาริกานํ ‘‘สจฺจา, โลลา, อวธาริกา, ปฏิจฺฉาทา’’ติ นามํ อกํสุ, ทารกสฺส ‘‘สจฺจโก’’ติฯ