ยํ ปน โส ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต ปาทมูเล ‘‘ลาภีนํ อคฺโค ภเวยฺย’’นฺติ มหาทานํ ทตฺวา ปตฺถนํ อกาสิ, ยญฺจ วิปสฺสิพุทฺธกาเล นาคเรหิ สทฺธิํ สหสฺสคฺฆนกํ คุฬทธิํ ทตฺวา ปตฺถนมกาสิ, ตสฺสานุภาเวน ลาภีนํ อคฺโค ชาโตฯ สุปฺปวาสาปิ ‘‘นครํ รุนฺธิตฺวา คณฺห, ตาตา’’ติ เปสิตภาเวน สตฺต วสฺสานิ กุจฺฉินา คพฺภํ ปริหริตฺวา สตฺตาหํ มูฬฺหคพฺภา ชาตาฯ

สตฺถา อิมํ อตีตํ อาหริตฺวา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อิมํ คาถมาห –

[100]

‘‘อสาตํ สาตรูเปน, ปิยรูเปน อปฺปิยํ;

ทุกฺขํ สุขสฺส รูเปน, ปมตฺตมติวตฺตตี’’ติฯ

ตตฺถ อสาตํ สาตรูเปนาติ อมธุรเมว มธุรปติรูปเกนฯ ปมตฺตมติวตฺตตีติ อสาตํ อปฺปิยํ ทุกฺขนฺติ เอตํ ติวิธมฺปิ เอเตน สาตรูปาทินา อากาเรน สติวิปฺปวาสวเสน ปมตฺตํ ปุคฺคลํ อติวตฺตติ อภิภวติ อชฺโฌตฺถรตีติ อตฺโถฯ อิทํ ภควตา ยญฺจ เต มาตาปุตฺตา อิมินา คพฺภปริหรณคพฺภวาสสงฺขาเตน อสาตาทินา ปุพฺเพ นครรุนฺธนสาตาทิปติรูปเกน อชฺโฌตฺถฏา, ยญฺจ อิทานิ สา อุปาสิกา ปุนปิ สตฺตกฺขตฺตุํ เอวรูปํ อสาตํ อปฺปิยํ ทุกฺขํ เปมวตฺถุภูเตน ปุตฺตสงฺขาเตน สาตาทิปติรูปเกน อชฺโฌตฺถฏา หุตฺวา ตถา อวจ, ตํ สพฺพมฺปิ สนฺธาย วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ – ‘‘ตทา นครํ รุนฺธิตฺวา รชฺชปฺปตฺตกุมาโร สีวลิ อโหสิ, มาตา สุปฺปวาสา, ปิตา ปน พาราณสิราชา อหเมว อโหสิ’’นฺติฯ

อสาตรูปชาตกวณฺณนา ทสมาฯ

ลิตฺตวคฺโค ทสโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

ลิตฺตเตชํ มหาสารํ, วิสฺสาส โลมหํสนํ;

สุทสฺสน เตลปตฺตํ, นามสิทฺธิ กูฏวาณิชํ;

ปโรสหสฺส อสาตรูปนฺติฯ

มชฺฌิมปณฺณาสโก นิฏฺฐิโตฯ

11. ปโรสตวคฺโค

[101] 1. ปโรสตชาตกวณฺณนา

[101]