10. มจฺฉราชจริยาวณฺณนา

[83] ทสเม ยทา โหมิ, มจฺฉราชา มหาสเรติ อตีเต มจฺฉโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา โกสลรฏฺเฐ สาวตฺถิยํ เชตวเน โปกฺขรณิฏฺฐาเน วลฺลิคหนปริกฺขิตฺเต เอกสฺมิํ มหาสเร มจฺฉานํ จตูหิ สงฺคหวตฺถูหิ รญฺชนโต ยทา อหํ ราชา โหมิ, มจฺฉคณปริวุโต ตตฺถ ปฏิวสามิ ตทาฯ อุณฺเหติ อุณฺหกาเล คิมฺหสมเยฯ สูริยสนฺตาเปติ อาทิจฺจสนฺตาเปนฯ สเร อุทก ขียถาติ ตสฺมิํ สเร อุทกํ ขียิตฺถ ฉิชฺชิตฺถฯ ตสฺมิญฺหิ รฏฺเฐ ตทา เทโว น วสฺสิ, สสฺสานิ มิลายิํสุ, วาปิอาทีสุ อุทกํ ปริกฺขยํ ปริยาทานํ อคมาสิ, มจฺฉกจฺฉปา กลลคหนํ ปวิสิํสุฯ ตสฺมิมฺปิ สเร มจฺฉา กทฺทมคหนํ ปวิสิตฺวา ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเน นิลียิํสุฯ

[84] ตโตติ ตโต อุทกปริกฺขยโต อปรภาเคฯ กุลลเสนกาติ กุลลาเจว เสนา จฯ ภกฺขยนฺติ ทิวารตฺติํ, มจฺเฉ อุปนิสีทิยาติ ตตฺถ ตตฺถ กลลปิฏฺเฐ อุปนิสีทิตฺวา กลลคหนํ ปวิสิตฺวา นิปนฺเน มจฺเฉ กากา วา อิตเร วา ทิวา เจว รตฺติญฺจ กณยคฺคสทิเสหิ ตุณฺเฑหิ โกฏฺเฏตฺวา โกฏฺเฏตฺวา นีหริตฺวา วิปฺผนฺทมาเน ภกฺขยนฺติฯ

[85] อถ มหาสตฺโต มจฺฉานํ ตํ พฺยสนํ ทิสฺวา มหากรุณาย สมุสฺสาหิตหทโย ‘‘ฐเปตฺวา มํ อิเม มม ญาตเก อิมสฺมา ทุกฺขา โมเจตุํ สมตฺโถ นาม อญฺโญ นตฺถิ, เกน นุ โข อหํ อุปาเยน เต อิโต ทุกฺขโต โมเจยฺย’’นฺติ จินฺเตนฺโต ‘‘ยํนูนาหํ ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อาจิณฺณสมาจิณฺณํ มยิ จ สํวิชฺชมานํ สจฺจธมฺมํ นิสฺสาย สจฺจกิริยํ กตฺวา เทวํ วสฺสาเปตฺวา มม ญาติสงฺฆสฺส ชีวิตทานํ ทเทยฺยํ, เตน จ สกลสฺสาปิ อาหารูปชีวิโน สตฺตโลกสฺส มหาอุปกาโร สมฺปาทิโต มยา’’ติ นิจฺฉยํ กตฺวา เทวํ วสฺสาเปตุํ สจฺจกิริยํ อกาสิฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เอวํ จินฺเตสห’’นฺติอาทิฯ

ตตฺถ สห ญาตีหิ ปีฬิโตติ มยฺหํ ญาตีหิ สทฺธิํ เตน อุทกปริกฺขเยน ปีฬิโตฯ สหาติ วา นิปาตมตฺตํฯ มหาการุณิกตาย เตน พฺยสเนน ทุกฺขิเตหิ ญาตีหิ การณภูเตหิ ปีฬิโต, ญาติสงฺฆทุกฺขทุกฺขิโตติ อตฺโถฯ