เมนู

2. หตฺถินาควคฺโค

1. มาตุโปสกจริยาวณฺณนา

[1] ทุติยวคฺคสฺส ปฐเม กุญฺชโรติ หตฺถีฯ มาตุโปสโกติ อนฺธาย ชราชิณฺณาย มาตุยา ปฏิชคฺคนโกฯ มหิยาติ ภูมิยํฯ คุเณนาติ สีลคุเณน, ตทา มม สทิโส นตฺถิฯ

โพธิสตฺโต หิ ตทา หิมวนฺตปฺปเทเส หตฺถิโยนิยํ นิพฺพตฺติฯ โส สพฺพเสโต อภิรูโป ลกฺขณสมฺปนฺโน มหาหตฺถี อเนกหตฺถิสตสหสฺสปริวาโร อโหสิฯ มาตา ปนสฺส อนฺธาฯ โส มธุรผลาผลานิ หตฺถีนํ หตฺเถสุ ทตฺวา มาตุ เปเสติฯ หตฺถิโน ตสฺสา อทตฺวา สยํ ขาทนฺติฯ โส ปริคฺคณฺหนฺโต ตํ ปวตฺติํ ญตฺวา ‘‘ยูถํ ปหาย มาตรเมว โปเสสฺสามี’’ติ รตฺติภาเค อญฺเญสํ หตฺถีนํ อชานนฺตานํ มาตรํ คเหตฺวา จณฺโฑรณปพฺพตปาทํ คนฺตฺวา เอกํ นฬินิํ อุปนิสฺสาย ฐิตาย ปพฺพตคุหาย มาตรํ ฐเปตฺวา โปเสสิฯ

[2-3] ปวเน ทิสฺวา วนจโรติ เอโก วนจรโก ปุริโส ตสฺมิํ มหาวเน วิจรนฺโต มํ ทิสฺวาฯ รญฺโญ มํ ปฏิเวทยีติ พาราณสิรญฺโญ มํ อาโรเจสิฯ

โส หิ มคฺคมูฬฺโห ทิสํ ววตฺถเปตุํ อสกฺโกนฺโต มหนฺเตน สทฺเทน ปริเทวิฯ โพธิสตฺโตปิ ตสฺส สทฺทํ สุตฺวา ‘‘อยํ ปุริโส อนาโถ, น โข ปเนตํ ปติรูปํ, ยํ เอส มยิ ฐิเต อิธ วินสฺเสยฺยา’’ติ ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ตํ ภเยน ปลายนฺตํ ทิสฺวา ‘‘อมฺโภ ปุริส, นตฺถิ เต มํ นิสฺสาย ภยํ, มา ปลายิ, กสฺมา ตฺวํ ปริเทวนฺโต วิจรสี’’ติ ปุจฺฉิตฺวา ‘‘สามิ, อหํ มคฺคมูฬฺโห อชฺช เม สตฺตโม ทิวโส’’ติ วุตฺเต ‘‘โภ ปุริส, มา ภายิ, อหํ ตํ มนุสฺสปเถ ฐเปสฺสามี’’ติ ตํ อตฺตโน ปิฏฺฐิยํ นิสีทาเปตฺวา อรญฺญโต นีหริตฺวา นิวตฺติฯ โสปิ ปาโป ‘‘นครํ คนฺตฺวา รญฺโญ อาโรเจสฺสามี’’ติ รุกฺขสญฺญํ ปพฺพตสญฺญญฺจ กโรนฺโตว นิกฺขมิตฺวา พาราณสิํ อคมาสิฯ ตสฺมิํ กาเล รญฺโญ มงฺคลหตฺถี มโต ฯ โส ปุริโส ราชานํ อุปสงฺกมิตฺวา มหาปุริสสฺส อตฺตโน ทิฏฺฐภาวํ อาโรเจสิฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ตวานุจฺฉโว, มหาราช, คโช วสติ กานเน’’ติอาทิฯ