จนฺโทวาติ คคนโต จนฺทิมา วิย จวีติ อตฺโถฯ ธมฺมทสฺสี กิร ภควา สาลวตีนคเร เกสาราเม ปรินิพฺพายิ เสสเมตฺถ คาถาสุ ปากฏเมวาติฯ

ธมฺมทสฺสีพุทฺธวํสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิฏฺฐิโต ปนฺนรสโม พุทฺธวํโสฯ

18. สิทฺธตฺถพุทฺธวํสวณฺณนา

ธมฺมทสฺสิมฺหิ ภควติ ปรินิพฺพุเต อนฺตรหิเต จสฺส สาสเน ตสฺมิํ กปฺเป อตีเต กปฺปสหสฺเส จ สตฺตสุ กปฺปสเตสุ จ ฉสุ กปฺเปสุ จ อติกฺกนฺเตสุ อิโต จตุนวุติกปฺปมตฺถเก เอกสฺมิํ กปฺเป เอโกว โลกตฺถจโร อธิคตปรมตฺโถ สิทฺธตฺโถ นาม สตฺถา โลเก ปาตุรโหสิฯ เตน วุตฺตํ –

[1]

‘‘ธมฺมทสฺสิสฺส อปเรน, สิทฺธตฺโถ โลกนายโก;

นิหนิตฺวา ตมํ สพฺพํ, สูริโย อพฺภุคฺคโต ยถา’’ติฯ

สิทฺธตฺโถ โพธิสตฺโตปิ ปารมิโย ปูเรตฺวา ตุสิตภวเน นิพฺพตฺติตฺวา ตโต จวิตฺวา เวภารนคเร อุเทนสฺส นาม รญฺโญ อคฺคมเหสิยา สุผสฺสาย นาม เทวิยา กุจฺฉิสฺมิํ ปฏิสนฺธิํ คเหตฺวา ทสนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน วีริยุยฺยาเน มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิฯ ชาเต ปน มหาปุริเส สพฺเพสํ อารทฺธกมฺมนฺตา จ อิจฺฉิตา จ อตฺถา สิทฺธิมคมํสุฯ ตสฺมา ปนสฺส ญาตกา ‘‘สิทฺธตฺโถ’’ติ นามมกํสุฯ โส ทสวสฺสสหสฺสานิ อคารมชฺเฌ วสิฯ ตสฺส โกกา-สุปฺปล-ปทุมนามกา ตโย ปาสาทา อเหสุํฯ โสมนสฺสาเทวิปฺปมุขานิ อฏฺฐจตฺตาลีส อิตฺถิสหสฺสานิ ปจฺจุปฏฺฐิตานิ อเหสุํฯ

โส จตฺตาริ นิมิตฺตานิ ทิสฺวา โสมนสฺสาเทวิยา ปุตฺเต อนุปมกุมาเร อุปฺปนฺเน อาสาฬฺหิปุณฺณมิยํ สุวณฺณสิวิกาย นิกฺขมิตฺวา วีริยุยฺยานํ คนฺตฺวา ปพฺพชิฯ ตํ โกฏิสตสหสฺสมนุสฺสา อนุปพฺพชิํสุฯ