15. ปิยทสฺสีพุทฺธวํสวณฺณนา

สุชาตสฺส ปน อปรภาเค อิโต อฏฺฐกปฺปสตาธิกสหสฺสกปฺปมตฺถเก เอกสฺมิํ กปฺเป ปิยทสฺสี, อตฺถทสฺสี, ธมฺมทสฺสีติ ตโย พุทฺธา นิพฺพตฺติํสุฯ ตตฺถ ปิยทสฺสี นาม ภควา ปารมิโย ปูเรตฺวา ตุสิตปุเร นิพฺพตฺติตฺวา ตโต จวิตฺวา สุธญฺญวตีนคเร สุทตฺตสฺส นาม รญฺโญ อคฺคมเหสิยา จนฺทสทิสวทนาย จนฺทาเทวิยา นาม กุจฺฉิสฺมิํ ปฏิสนฺธิํ คเหตฺวา ทสนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน วรุณุยฺยาเน มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิฯ ตสฺส ปน นามคฺคหณทิวเส โลกสฺส ปิยานํ ปาฏิหาริยวิเสสานํ ทสฺสิตตฺตา ‘‘ปิยทสฺสี’’ตฺเวว นามมกํสุฯ โส นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิฯ ตสฺส กิร สุนิมฺมลวิมลคิริพฺรหานามกา ตโย ปาสาทา อเหสุํฯ วิมลามหาเทวิปฺปมุขานิ เตตฺติํส อิตฺถิสหสฺสานิ ปจฺจุปฏฺฐิตานิ อเหสุํฯ

โส จตฺตาริ นิมิตฺตานิ ทิสฺวา วิมลาเทวิยา กญฺจนเวเฬ นาม ปุตฺเต อุปฺปนฺเน อาชญฺญรเถน มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิฯ เอกา จ นํ ปุริสโกฏิ อนุปพฺพชิฯ โส เตหิ ปริวุโต มหาปุริโส ฉ มาเส ปธานจริยํ จริตฺวา วิสาขปุณฺณมาย วรุณพฺราหฺมณคาเม วสภพฺราหฺมณสฺส ธีตาย ทินฺนํ มธุปายาสํ ปริภุญฺชิตฺวา สาลวเน ทิวาวิหารํ วีตินาเมตฺวา สุชาตาชีวเกน ทินฺนา อฏฺฐ ติณมุฏฺฐิโย คเหตฺวา กกุธโพธิํ อุปสงฺกมิตฺวา เตปญฺญาสหตฺถวิตฺถตํ ติณสนฺถรํ สนฺถริตฺวา ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา สพฺพญฺญุตญฺญาณํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา ‘‘อเนกชาติสํสาร’’นฺติ อุทานํ อุทาเนตฺวา ตตฺเถว สตฺตสตฺตาหํ วีตินาเมตฺวา อตฺตนา สห ปพฺพชิตานํ อริยธมฺมปฏิเวธสมตฺถตํ ญตฺวา อากาเสน ตตฺถ คนฺตฺวา อุสภวตีนครสมีเป อุสภวตุยฺยาเน โอตริตฺวา ภิกฺขุโกฏิปริวุโต ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตสิฯ ตทา โกฏิสตสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิฯ อยํ ปฐโม อภิสมโยฯ

ปุน อุสภวติยา นาม นครสฺส อวิทูเร สุทสฺสนปพฺพเต สุทสฺสโน นาม เทวราชา ปฏิวสติฯ โส มิจฺฉาทิฏฺฐิโก อโหสิฯ สกลชมฺพุทีเป ปน มนุสฺสา ตสฺส อนุสํวจฺฉรํ สตสหสฺสคฺฆนิกํ พลิํ อุปสํหรนฺติฯ โส สุทสฺสโน เทวราชา นรราเชน สทฺธิํ เอกาสเน นิสีทิตฺวา พลิํ สมฺปฏิจฺฉติฯ อถ ปิยทสฺสี ภควา ‘‘ตสฺส สุทสฺสนสฺส เทวราชสฺส ตํ ทิฏฺฐิคตํ วิโนเทสฺสามี’’ติ ตสฺมิํ เทวราเช ยกฺขสมาคมํ คเต ตสฺส ภวนํ ปวิสิตฺวา สิริสยนํ อารุหิตฺวา ฉพฺพณฺณรํสิโย มุญฺจนฺโต ยุคนฺธรปพฺพเต สรทสมเย สูริโย วิย นิสีทิฯ ตสฺส ปริวารปริจาริกา เทวตาโย มาลาคนฺธวิเลปนาทีหิ ทสพลํ ปูเชตฺวา ปริวาเรตฺวา อฏฺฐํสุฯ