14. สุชาตพุทฺธวํสวณฺณนา

ตโต ตสฺสาปรภาเค ตสฺมิํเยว มณฺฑกปฺเป อนุปุพฺเพน อปริมิตายุเกสุ สตฺเตสุ อนุกฺกเมน ปริหายิตฺวา นวุติวสฺสสหสฺสายุเกสุ ชาเตสุ สุชาตรูปกาโย ปริสุทฺธชาโต สุชาโต นาม สตฺถา โลเก อุทปาทิฯ โสปิ ปารมิโย ปูเรตฺวา ตุสิตปุเร นิพฺพตฺติตฺวา ตโต จวิตฺวา สุมงฺคลนคเร อุคฺคตสฺส นาม รญฺโญ กุเล ปภาวติยา นาม อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิสฺมิํ ปฏิสนฺธิํ คเหตฺวา ทสนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิฯ นามคฺคหณทิวเส จสฺส นามํ กโรนฺโต สกลชมฺพุทีเป สพฺพสตฺตานํ สุขํ ชนยนฺโต ชาโตติ ‘‘สุชาโต’’ ตฺเววสฺส นามมกํสุฯ โส นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิฯ สิรี อุปสิรี สิรินนฺโท จาติ ตสฺส ตโย ปาสาทา อเหสุํฯ สิรีนนฺทาเทวิปฺปมุขานิ เตวีสติ อิตฺถิสหสฺสานิ ปจฺจุปฏฺฐิตานิ อเหสุํฯ

โส จตฺตาริ นิมิตฺตานิ ทิสฺวา สิรีนนฺทาเทวิยา อุปเสเน นาม ปุตฺเต อุปฺปนฺเน หํสวหํ นาม วรตุรงฺคมารุยฺห มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิฯ ตํ ปน ปพฺพชนฺตํ มนุสฺสานํ โกฏิ อนุปพฺพชิฯ อถ โส เตหิ ปริวุโต นว มาเส ปธานจริยํ จริตฺวา วิสาขปุณฺณมาย สิรีนนฺทนนคเร สิรีนนฺทนเสฏฺฐิสฺส ธีตาย ทินฺนํ ปรมมธุรํ มธุปายาสํ ปริภุญฺชิตฺวา สาลวเน ทิวาวิหารํ วีตินาเมตฺวา สายนฺหสมเย สุนนฺทาชีวเกน ทินฺนา อฏฺฐ ติณมุฏฺฐิโย คเหตฺวา เวฬุโพธิํ อุปสงฺกมิตฺวา เตตฺติํสหตฺถวิตฺถตํ ติณสนฺถรํ สนฺถริตฺวา สูริเย ธรมาเนเยว สมารํ มารพลํ วิธมิตฺวา สมฺมาสมฺโพธิํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา สพฺพพุทฺธานุจิณฺณํ อุทานํ อุทาเนตฺวา สตฺตสตฺตาหํ โพธิสมีเปเยว วีตินาเมตฺวา พฺรหฺมุนา อายาจิโต อตฺตโน กนิฏฺฐภาติกํ สุทสฺสนกุมารํ ปุโรหิตปุตฺตํ เทวกุมารญฺจ จตุสจฺจธมฺมปฏิเวธสมตฺเถ ทิสฺวา อากาเสน คนฺตฺวา สุมงฺคลนครสมีเป สุมงฺคลุยฺยาเน โอตริตฺวา อุยฺยานปาเลน อตฺตโน ภาติกํ สุทสฺสนกุมารํ ปุโรหิตปุตฺตํ เทวกุมารญฺจ ปกฺโกสาเปตฺวา เตสํ สปริวารานํ มชฺเฌ นิสินฺโน ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตสิฯ ตตฺถ อสีติยา โกฏีนํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิฯ อยํ ปฐมาภิสมโย อโหสิฯ

ยทา ปน ภควา สุทสฺสนุยฺยานทฺวาเร มหาสาลมูเล ยมกปาฏิหาริยํ กตฺวา เทเวสุ ตาวติํเสสุ วสฺสาวาสํ อุปาคมิ, ตทา สตฺตตฺติํสสตสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิฯ อยํ ทุติโย อภิสมโย อโหสิฯ ยทา ปน สุชาโต ทสพโล ปิตุสนฺติกํ อคมาสิ, ตทา สฏฺฐิสตสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิฯ อยํ ตติโย อภิสมโย อโหสิฯ เตน วุตฺตํ –

[1]

‘‘ตตฺเถว มณฺฑกปฺปมฺหิ, สุชาโต นาม นายโก;

สีหหนุสภกฺขนฺโธ, อปฺปเมยฺโย ทุราสโทฯ

[2]

‘‘จนฺโทว วิมโล พุทฺโธ, สตรํสีว ปตาปวา;

เอวํ โสภติ สมฺพุทฺโธ, ชลนฺโต สิริยา สทาฯ

[3]

‘‘ปาปุณิตฺวาน สมฺพุทฺโธ, เกวลํ โพธิมุตฺตมํ;

สุมงฺคลมฺหิ นคเร, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิฯ

[4]

‘‘เทเสนฺเต ปวรํ ธมฺมํ, สุชาเต โลกนายเก;

อสีติโกฏี อภิสมิํสุ, ปฐเม ธมฺมเทสเนฯ

[5]

‘‘ยทา สุชาโต อมิตยโส, เทเว วสฺสํ อุปาคมิ;

สตฺตตฺติํสสตสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ

[6]

‘‘ยทา สุชาโต อสมสโม, อุปคจฺฉิ ปิตุสนฺติกํ;

สฏฺฐิสตสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหู’’ติฯ

ตตฺถ ตตฺเถว มณฺฑกปฺปมฺหีติ ยสฺมิํ มณฺฑกปฺเป สุเมโธ ภควา อุปฺปนฺโน, ตตฺเถว กปฺเป สุชาโตปิ ภควา อุปฺปนฺโนติ อตฺโถฯ สีหหนูติ สีหสฺส วิย หนุ อสฺสาติ สีหหนุฯ สีหสฺส ปน เหฏฺฐิมหนุเมว ปุณฺณํ โหติ, น อุปริมํฯ อสฺส ปน มหาปุริสสฺส สีหสฺส เหฏฺฐิมหนุ วิย ทฺเวปิ ปริปุณฺณานิ ทฺวาทสิยํ ปกฺขสฺส จนฺทสทิสานิ โหนฺติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘สีหหนู’’ติฯ อุสภกฺขนฺโธติ อุสภสฺเสว สมปฺปวฏฺฏกฺขนฺโธ, สุวฏฺฏิตสุวณฺณาลิงฺคสทิสกฺขนฺโธติ อตฺโถฯ สตรํสีวาติ ทิวสกโร วิยฯ สิริยาติ พุทฺธสิริยาฯ โพธิมุตฺตมนฺติ อุตฺตมํ สมฺโพธิํฯ

สุธมฺมวตีนคเร สุธมฺมุยฺยาเน อาคตานํ มนุสฺสานํ ธมฺมํ เทเสตฺวา สฏฺฐิสตสหสฺสานิ เอหิภิกฺขุภาเวน ปพฺพาเชตฺวา เตสํ มชฺเฌ ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิ, โส ปฐโม สนฺนิปาโต อโหสิฯ ตโต ปรํ ติทิโวโรหเณ ภควโต ปญฺญาสสตสหสฺสานํ ทุติโย สนฺนิปาโต อโหสิฯ ปุน ‘‘สุทสฺสนกุมาโร ภควโต สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต’’ติ สุตฺวา ‘‘มยมฺปิ ปพฺพชิสฺสามา’’ติ อาคตานิ จตฺตาริ ปุริสสตสหสฺสานิ คเหตฺวา สุทสฺสนตฺเถโร สุชาตํ นราสภํ อุปสงฺกมิฯ เตสํ ภควา ธมฺมํ เทเสตฺวา เอหิภิกฺขุปพฺพชฺชาย ปพฺพาเชตฺวา จตุรงฺคสมนฺนาคเต สนฺนิปาเต ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิ, โส ตติโย สนฺนิปาโต อโหสิฯ เตน วุตฺตํ –

[7]

‘‘สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, สุชาตสฺส มเหสิโน;

ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ

[8]

‘‘อภิญฺญาพลปฺปตฺตานํ, อปฺปตฺตานํ ภวาภเว;

สฏฺฐิสตสหสฺสานิ, ปฐมํ สนฺนิปติํสุ เตฯ

[9]

‘‘ปุนาปรํ สนฺนิปาเต, ติทิโวโรหเณ ชิเน;

ปญฺญาสสตสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ

[10]

‘‘อุปสงฺกมนฺโต นราสภํ, สุทสฺสโน อคฺคสาวโก;

จตูหิ สตสหสฺเสหิ, สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมี’’ติฯ

ตตฺถ อปฺปตฺตานนฺติ ภวาภเว อสมฺปตฺตานนฺติ อตฺโถฯ ‘‘อปฺปวตฺตา ภวาภเว’’ติปิ ปาโฐ, โสเยวตฺโถฯ ติทิโวโรหเณติ สคฺคโลกโต โอตรนฺเต กตฺตุการเก ทฏฺฐพฺโพฯ การกวิปลฺลาเสน วุตฺตํฯ อถ วา ติทิโวโรหเณติ ติทิวโต โอตรเณฯ ชิเนติ ชินสฺส, สามิอตฺเถ ภุมฺมํ ทฏฺฐพฺพํฯ

ตทา กิร อมฺหากํ โพธิสตฺโต จกฺกวตฺติราชา หุตฺวา ‘‘พุทฺโธ โลเก อุปฺปนฺโน’’ติ สุตฺวา ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมกถํ สุตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส สตฺตหิ รตเนหิ สทฺธิํ จตุมหาทีปรชฺชํ ทตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิฯ สกลทีปวาสิโน ชนา รฏฺฐุปฺปาทํ คเหตฺวา อารามิกกิจฺจํ สาเธตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส สงฺฆสฺส นิจฺจํ มหาทานมทํสุฯ โสปิ นํ สตฺถา – ‘‘อนาคเต โคตโม นาม พุทฺโธ ภวิสฺสตี’’ติ พฺยากาสิฯ เตน วุตฺตํ –

[11]

‘‘อหํ เตน สมเยน, จตุทีปมฺหิ อิสฺสโร;

อนฺตลิกฺขจโร อาสิํ, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ

[13]

‘‘จตุทีเป มหารชฺชํ รตเน สตฺต อุตฺตเม;

พุทฺเธ นิยฺยาตยิตฺวาน, ปพฺพชิํ ตสฺส สนฺติเกฯ

[14]

‘‘อารามิกา ชนปเท, อุฏฺฐานํ ปฏิปิณฺฑิย;

อุปเนนฺติ ภิกฺขุสงฺฆสฺส, ปจฺจยํ สยนาสนํฯ

[15]

‘‘โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ, ทสสหสฺสิมฺหิ อิสฺสโร;

ติํสกปฺปสหสฺสมฺหิ, อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติฯ

[16]

‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํฯ

[17]

‘‘ตสฺสาปิ จวนํ สุตฺวา, ภิยฺโย หาสํ ชเนสหํ;

อธิฏฺฐหิํ วตํ อุคฺคํ, ทสปารมิปูริยาฯ

[18]

‘‘สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ, นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ;

สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน, โสภยิํ ชินสาสนํฯ

[19]

‘‘ตตฺถปฺปมตฺโต วิหรนฺโต, พฺรหฺมํ ภาเวตฺว ภาวนํ;

อภิญฺญาปารมิํ คนฺตฺวา, พฺรหฺมโลกมคญฺฉห’’นฺติฯ

ตตฺถ จตุทีปมฺหีติ สปริวารทีปานํ จตุนฺนํ มหาทีปานนฺติ อตฺโถฯ อนฺตลิกฺขจโรติ จกฺกรตนํ ปุรกฺขตฺวา อากาสจโรฯ รตเน สตฺตาติ หตฺถิรตนาทีนิ สตฺต รตนานิฯ อุตฺตเมติ อุตฺตมานิฯ อถ วา อุตฺตเม พุทฺเธติ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ นิยฺยาตยิตฺวานาติ ทตฺวานฯ อุฏฺฐานนฺติ รฏฺฐุปฺปาทํ, อายนฺติ อตฺโถฯ ปฏิปิณฺฑิยาติ ราสิํ กตฺวา สํกฑฺฒิตฺวาฯ ปจฺจยนฺติ จีวราทิวิวิธํ ปจฺจยํฯ ทสสหสฺสิมฺหิ อิสฺสโรติ ทสสหสฺสิโลกธาตุยํ อิสฺสโร, ตเทตํ ชาติกฺเขตฺตํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ อนนฺตานํ โลกธาตูนํ อิสฺสโร ภควาฯ ติํสกปฺปสหสฺสมฺหีติ อิโต ปฏฺฐาย ติํสกปฺปสหสฺสานํ มตฺถเกติ อตฺโถฯ

ตสฺส ปน สุชาตสฺส ภควโต สุมงฺคลํ นาม นครํ อโหสิ, อุคฺคโต นาม ราชา ปิตา, ปภาวตี นาม มาตา, สุทสฺสโน จ สุเทโว จ ทฺเว อคฺคสาวกา, นารโท นามุปฏฺฐาโก, นาคา จ นาคสมาลา จ ทฺเว อคฺคสาวิกา, มหาเวฬุรุกฺโข โพธิ, โส กิร มนฺทจฺฉิทฺโท ฆนกฺขนฺโธ ปรมรมณีโย เวฬุริยมณิวณฺเณหิ วิมเลหิ ปตฺเตหิ สญฺฉนฺนวิปุลสาโข มยูรปิญฺฉกลาโป วิย วิโรจิตฺถฯ ตสฺส ปน ภควโต สรีรํ ปณฺณาสหตฺถุพฺเพธํ อโหสิ, อายุ นวุติวสฺสสหสฺสานิ, สิรีนนฺทา นามสฺส อคฺคมเหสี, อุปเสโน นาม ปุตฺโตฯ ตุรงฺควรยาเนน นิกฺขมิฯ โส ปน จนฺทวตีนคเร สิลาราเม ปรินิพฺพายิฯ เตน วุตฺตํ –

[20]

‘‘สุมงฺคลํ นาม นครํ, อุคฺคโต นาม ขตฺติโย;

มาตา ปภาวตี นาม, สุชาตสฺส มเหสิโนฯ

[25]

‘‘สุทสฺสโน สุเทโว จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;

นารโท นามุปฏฺฐาโก, สุชาตสฺส มเหสิโนฯ

[26]

‘‘นาโค จ นาคสมาลา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;

โพธิ ตสฺส ภควโต, มหาเวฬูติ วุจฺจติฯ

[27]

‘‘โส จ รุกฺโข ฆนกฺขนฺโธ, อจฺฉิทฺโท โหติ ปตฺติโก;

อุชุ วํโส พฺรหา โหติ, ทสฺสนีโย มโนรโมฯ

[28]

‘‘เอกกฺขนฺโธ ปวฑฺฒิตฺวา, ตโต สาขา ปภิชฺชติ;

ยถา สุพทฺโธ โมรหตฺโถ, เอวํ โสภติ โส ทุโมฯ

[29]

‘‘น ตสฺส กณฺฏกา โหนฺติ, นาปิ ฉิทฺทํ มหา อหุ;

วิตฺถิณฺณสาโข อวิรโล, สนฺทจฺฉาโย มโนรโมฯ

[31]

‘‘ปญฺญาสรตโน อาสิ, อุจฺจตฺตเนน โส ชิโน;

สพฺพาการวรูเปโต, สพฺพคุณมุปาคโตฯ

[32]

‘‘ตสฺส ปภา อสมสมา, นิทฺธาวติ สมนฺตโต;

อปฺปมาโณ อตุลิโย, โอปมฺเมหิ อนูปโมฯ

[33]

‘‘นวุติวสฺสสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;

ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ

[34]

‘‘ยถาปิ สาคเร อูมี, คคเน ตารกา ยถา;

เอวํ ตทา ปาวจนํ, อรหนฺเตหิ จิตฺติตํฯ

[35]

‘‘โส จ พุทฺโธ อสมสโม, คุณานิ จ ตานิ อตุลิยานิ;

สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขารา’’ติฯ

ตตฺถ อจฺฉิทฺโทติ อปฺปจฺฉิทฺโทฯ ‘‘อนุทรา กญฺญา’’ติอาทีสุ วิย ทฏฺฐพฺพํฯ เกจิ ‘‘ฉิทฺทํ โหติ ปริตฺตก’’นฺติ ปฐนฺติฯ

ปตฺติโกติ พหุปตฺโต, กาจมณิวณฺเณหิ ปตฺเตหิ สญฺฉนฺโนติ อตฺโถฯ อุชูติ อวงฺโก อกุฏิโลฯ วํโสติ เวฬุฯ พฺรหาติ สมนฺตโต มหาฯ เอกกฺขนฺโธติ อวนิรุโห เอโก อทุติโย จาติ อตฺโถฯ ปวฑฺฒิตฺวาติ วฑฺฒิตฺวาฯ ตโต สาขา ปภิชฺชตีติ ตโต วํสคฺคโต ปญฺจวิธา สาขา นิกฺขมิตฺวา ปภิชฺชิตฺถฯ ‘‘ตโต สาขา ปภิชฺชถา’’ติปิ ปาโฐฯ สุพทฺโธติ สุฏฺฐุ ปญฺจพนฺธนากาเรน พทฺโธฯ โมรหตฺโถติ อาตปสนฺนิวารณตฺถํ กโต พทฺโธ โมรปิญฺฉกลาโป วุจฺจติฯ

น ตสฺส กณฺฏกา โหนฺตีติ ตสฺส วํสสฺส กณฺฏกิโนปิ รุกฺขสฺส กณฺฏกา นาเหสุํฯ อวิรโลติ อวิรลสาขาสญฺฉนฺโนฯ สนฺทจฺฉาโยติ ฆนจฺฉาโย, อวิรลตฺตาว สนฺทจฺฉาโยติ วุตฺโตฯ ปญฺญาสรตโน อาสีติ ปญฺญาสหตฺโถ อโหสิฯ สพฺพาการวรูเปโตติ สพฺเพน อากาเรน วเรหิเยว อุเปโต สพฺพาการวรูเปโต นามฯ สพฺพคุณมุปาคโตติ อนนฺตรปทสฺเสว เววจนมตฺตํฯ

อปฺปมาโณติ ปมาณรหิโต, ปมาณํ คเหตุํ อสกฺกุเณยฺยตฺตา วา อปฺปมาโณฯ อตุลิโยติ อตุโล, เกนจิ อสทิโสติ อตฺโถฯ โอปมฺเมหีติ อุปมิตพฺเพหิฯ อนูปโมติ อุปมารหิโต, ‘‘อิมินา จ อิมินา จ สทิโส’’ติ วตฺตุํ อสกฺกุเณยฺยภาวโต อนูปโมติ อตฺโถฯ คุณานิ จ ตานีติ คุณา จ เต, สพฺพญฺญุตญฺญาณาทโย คุณาติ อตฺโถฯ ลิงฺควิปลฺลาเสน วุตฺตํฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

สุชาตพุทฺธวํสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิฏฺฐิโต ทฺวาทสโม พุทฺธวํโสฯ

15. ปิยทสฺสีพุทฺธวํสวณฺณนา

สุชาตสฺส ปน อปรภาเค อิโต อฏฺฐกปฺปสตาธิกสหสฺสกปฺปมตฺถเก เอกสฺมิํ กปฺเป ปิยทสฺสี, อตฺถทสฺสี, ธมฺมทสฺสีติ ตโย พุทฺธา นิพฺพตฺติํสุฯ ตตฺถ ปิยทสฺสี นาม ภควา ปารมิโย ปูเรตฺวา ตุสิตปุเร นิพฺพตฺติตฺวา ตโต จวิตฺวา สุธญฺญวตีนคเร สุทตฺตสฺส นาม รญฺโญ อคฺคมเหสิยา จนฺทสทิสวทนาย จนฺทาเทวิยา นาม กุจฺฉิสฺมิํ ปฏิสนฺธิํ คเหตฺวา ทสนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน วรุณุยฺยาเน มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิฯ ตสฺส ปน นามคฺคหณทิวเส โลกสฺส ปิยานํ ปาฏิหาริยวิเสสานํ ทสฺสิตตฺตา ‘‘ปิยทสฺสี’’ตฺเวว นามมกํสุฯ โส นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิฯ ตสฺส กิร สุนิมฺมลวิมลคิริพฺรหานามกา ตโย ปาสาทา อเหสุํฯ วิมลามหาเทวิปฺปมุขานิ เตตฺติํส อิตฺถิสหสฺสานิ ปจฺจุปฏฺฐิตานิ อเหสุํฯ

โส จตฺตาริ นิมิตฺตานิ ทิสฺวา วิมลาเทวิยา กญฺจนเวเฬ นาม ปุตฺเต อุปฺปนฺเน อาชญฺญรเถน มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิฯ เอกา จ นํ ปุริสโกฏิ อนุปพฺพชิฯ โส เตหิ ปริวุโต มหาปุริโส ฉ มาเส ปธานจริยํ จริตฺวา วิสาขปุณฺณมาย วรุณพฺราหฺมณคาเม วสภพฺราหฺมณสฺส ธีตาย ทินฺนํ มธุปายาสํ ปริภุญฺชิตฺวา สาลวเน ทิวาวิหารํ วีตินาเมตฺวา สุชาตาชีวเกน ทินฺนา อฏฺฐ ติณมุฏฺฐิโย คเหตฺวา กกุธโพธิํ อุปสงฺกมิตฺวา เตปญฺญาสหตฺถวิตฺถตํ ติณสนฺถรํ สนฺถริตฺวา ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา สพฺพญฺญุตญฺญาณํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา ‘‘อเนกชาติสํสาร’’นฺติ อุทานํ อุทาเนตฺวา ตตฺเถว สตฺตสตฺตาหํ วีตินาเมตฺวา อตฺตนา สห ปพฺพชิตานํ อริยธมฺมปฏิเวธสมตฺถตํ ญตฺวา อากาเสน ตตฺถ คนฺตฺวา อุสภวตีนครสมีเป อุสภวตุยฺยาเน โอตริตฺวา ภิกฺขุโกฏิปริวุโต ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตสิฯ ตทา โกฏิสตสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิฯ อยํ ปฐโม อภิสมโยฯ

ปุน อุสภวติยา นาม นครสฺส อวิทูเร สุทสฺสนปพฺพเต สุทสฺสโน นาม เทวราชา ปฏิวสติฯ โส มิจฺฉาทิฏฺฐิโก อโหสิฯ สกลชมฺพุทีเป ปน มนุสฺสา ตสฺส อนุสํวจฺฉรํ สตสหสฺสคฺฆนิกํ พลิํ อุปสํหรนฺติฯ โส สุทสฺสโน เทวราชา นรราเชน สทฺธิํ เอกาสเน นิสีทิตฺวา พลิํ สมฺปฏิจฺฉติฯ อถ ปิยทสฺสี ภควา ‘‘ตสฺส สุทสฺสนสฺส เทวราชสฺส ตํ ทิฏฺฐิคตํ วิโนเทสฺสามี’’ติ ตสฺมิํ เทวราเช ยกฺขสมาคมํ คเต ตสฺส ภวนํ ปวิสิตฺวา สิริสยนํ อารุหิตฺวา ฉพฺพณฺณรํสิโย มุญฺจนฺโต ยุคนฺธรปพฺพเต สรทสมเย สูริโย วิย นิสีทิฯ ตสฺส ปริวารปริจาริกา เทวตาโย มาลาคนฺธวิเลปนาทีหิ ทสพลํ ปูเชตฺวา ปริวาเรตฺวา อฏฺฐํสุฯ