7. เรวตพุทฺธวํสวณฺณนา

สุมนสฺส ปน ภควโต อปรภาเค สาสเน จสฺส อนฺตรหิเต นวุติวสฺสสหสฺสายุกา มนุสฺสา อนุกฺกเมน ปริหายิตฺวา ทสวสฺสายุกา หุตฺวา ปุน อนุกฺกเมน วฑฺฒิตฺวา อสงฺเขฺยยฺยายุกา หุตฺวา ปุน ปริหายมานา สฏฺฐิวสฺสสหสฺสายุกา อเหสุํฯ ตทา เรวโต นาม สตฺถา อุทปาทิฯ โสปิ ปารมิโย ปูเรตฺวา อเนกรตนสมุชฺชลิตภวเน ตุสิตภวเน นิพฺพตฺติตฺวา ตโต จวิตฺวา สพฺพธนธญฺญวติสุธญฺญวตีนคเร สพฺพาลงฺการสมลงฺกตอมิตรุจิรปริวารปริวุตสฺส สิริวิภวสมุทเยนากุลสฺส สพฺพสมิทฺธิวิปุลสฺส วิปุลสฺส นาม รญฺโญ กุเล สพฺพชนนยนาลิปาลิสมากุลาย สมฺผุลฺลนยนกุวลยสสฺสิริกสินิทฺธวทนกมลากรโสภาสมุชฺชลาย สุรุจิรมโนหรคุณคณวิปุลาย วิปุลาย นาม อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิสฺมิํ ปฏิสนฺธิํ คเหตฺวา ทสนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน จิตฺตกูฏปพฺพตโต สุวณฺณหํสราชา วิย มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิฯ

ตสฺส ปฏิสนฺธิยํ ชาติยญฺจ ปาฏิหาริยานิ ปุพฺเพ วุตฺตนยาเนว อเหสุํฯ สุทสฺสนรตนคฺฆิอาเวฬนามกา ตโย จสฺส ปาสาทา อเหสุํฯ สุทสฺสนาเทวิปฺปมุขานิ เตตฺติํส อิตฺถิสหสฺสานิ ปจฺจุปฏฺฐิตานิ อเหสุํฯ ตาหิ ปริวุโต โส สุรยุวตีหิ ปริวุโต เทวกุมาโร วิย ฉพฺพสฺสสหสฺสานิ วิสยสุขมนุภวมาโน อคารํ อชฺฌาวสิฯ โส สุทสฺสนาย นาม เทวิยา วรุเณ นาม ตนเย ชาเต จตฺตาริ นิมิตฺตานิ ทิสฺวา นานาวิราคตนุวรวสนนิวสโน อามุกฺกมุตฺตาหารมณิกุณฺฑโล วรเกยูรมกุฏกฏกธโร ปรมสุรภิคนฺธกุสุมสมลงฺกโต ปรมรุจิรกรนิกโร สรทสมยรชนิกโร วิย ตาราคณปริวุโต วิย จนฺโท ติทสคณปริวุโต วิย ทสสตนยโน พฺรหฺมคณปริวุโต วิย จ หาริตมหาพฺรหฺมา จตุรงฺคินิยา มหติยา เสนาย ปริวุโต อาชญฺญรเถน มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมิตฺวา สพฺพาภรณานิ โอมุญฺจิตฺวา ภณฺฑาคาริกสฺส หตฺเถ ทตฺวา ชลชามลาวิกลนีลกุวลยทลสทิเสนาตินิสิเตนาติติขิเณนาสินา สเกสมกุฏํ ฉินฺทิตฺวา อากาเส ขิปิฯ

ตํ สกฺโก เทวราชา สุวณฺณจงฺโกฏเกน ปฏิคฺคเหตฺวา ตาวติํสภวนํ เนตฺวา สิเนรุมุทฺธนิ สตฺตรตนมยํ เจติยํ อกาสิฯ

มหาปุริโส ปน เทวทตฺตานิ กาสายานิ ปริทหิตฺวา ปพฺพชิ, เอกา จ นํ ปุริสโกฏิ อนุปพฺพชิฯ โส เตหิ ปริวุโต สตฺตมาเส ปธานจริยํ จริตฺวา วิสาขปุณฺณมาย อญฺญตราย สาธุเทวิยา นาม เสฏฺฐิธีตาย ทินฺนํ มธุปายาสํ ปริภุญฺชิตฺวา สาลวเน ทิวาวิหารํ วีตินาเมตฺวา สายนฺหสมเย อญฺญตเรนาชีวเกน ทินฺนา อฏฺฐ ติณมุฏฺฐิโย คเหตฺวา มตฺตวรนาคคามี นาคโพธิํ ปทกฺขิณํ กตฺวา เตปณฺณาสหตฺถวิตฺถตํ ติณสนฺถรํ สนฺถริตฺวา จตุรงฺควีริยํ อธิฏฺฐาย นิสีทิตฺวา มารพลํ วิธมิตฺวา สพฺพญฺญุตญฺญาณํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา – ‘‘อเนกชาติสํสารํ…เป.… ตณฺหานํ ขยมชฺฌคา’’ติ (ธ. ป. 153-154) อุทานํ อุทาเนสิฯ เตน วุตฺตํ –

[1]

‘‘สุมนสฺส อปเรน, เรวโต นาม นายโก;

อนุปโม อสทิโส, อตุโล อุตฺตโม ชิโน’’ติฯ

เรวโต กิร สตฺถา โพธิสมีเปเยว สตฺตสตฺตาหานิ วีตินาเมตฺวา ธมฺมเทสนตฺถํ พฺรหฺมายาจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา – ‘‘กสฺส นุ โข อหํ ปฐมํ ธมฺมํ เทเสยฺย’’นฺติ (ที. นิ. 2.72; ม. นิ. 1.284; 2.341; มหาว. 10) อุปธาเรนฺโต อตฺตนา สห ปพฺพชิตภิกฺขุโกฏิโย อญฺเญ จ พหู เทวมนุสฺเส อุปนิสฺสยสมฺปนฺเน ทิสฺวา อากาเสน คนฺตฺวา วรุณาราเม โอตริตฺวา เตหิ ปริวุโต คมฺภีรํ นิปุณํ ติปริวฏฺฏํ อปฺปฏิวตฺติยํ อญฺเญน อนุตฺตรํ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตตฺวา ภิกฺขูนํ โกฏิ อรหตฺเต ปติฏฺฐาเปสิฯ ตีสุ มคฺคผเลสุ ปติฏฺฐิตานํ คณนปริจฺเฉโท นตฺถิฯ เตน วุตฺตํ –

[2]

‘‘โสปิ ธมฺมํ ปกาเสสิ, พฺรหฺมุนา อภิยาจิโต;

ขนฺธธาตุววตฺถานํ, อปฺปวตฺตํ ภวาภเว’’ติฯ

ตตฺถ ขนฺธธาตุววตฺถานนฺติ ปญฺจนฺนํ ขนฺธานํ อฏฺฐารสนฺนํ ธาตูนํ นามรูปววตฺถานาทิวเสน วิภาคกรณํฯ สภาวลกฺขณสามญฺญลกฺขณาทิวเสน รูปารูปธมฺมปริคฺคโห ขนฺธธาตุววตฺถานํ นามฯ

อถ วา เผณปิณฺฑูปมํ รูปํ ปริมทฺทนาสหนโต ฉิทฺทาวฉิทฺทาทิภาวโต จ อุทกปุพฺพุฬกํ วิย เวทนา มุหุตฺตรมณียภาวโต, มรีจิกา วิย สญฺญา วิปฺปลมฺภนโต, กทลิกฺขนฺโธ วิย สงฺขารา อสารกโต, มายา วิย วิญฺญาณํ วญฺจนกโต’’ติ เอวมาทินาปิ นเยน อนิจฺจานุปสฺสนาทิวเสนปิ ขนฺธธาตุววตฺถานํ เวทิตพฺพํ (วิภ. อฏฺฐ. 26 กมาทิวินิจฺฉยกถา)ฯ อปฺปวตฺตํ ภวาภเวติ เอตฺถ ภโวติ วฑฺฒิ, อภโวติ หานิฯ ภโวติ สสฺสตทิฏฺฐิ , อภโวติ อุจฺเฉททิฏฺฐิฯ ภโวติ ขุทฺทกภโว, อภโวติ มหาภโวฯ ภโวติ กามภโว, อภโวติ รูปารูปภโวติ เอวมาทินา นเยน ภวาภวานํ อตฺโถ เวทิตพฺโพ (ม. นิ. อฏฺฐ. 2.223; สํ. นิ. อฏฺฐ. 3.5.1080; อุทา. อฏฺฐ. 20)ฯ เตสํ ภวาภวานํ อปฺปวตฺติเหตุภูตํ ธมฺมํ ปกาเสสีติ อตฺโถฯ อถ วา ภวติ อเนนาติ ภโว, ตีสุ ภเวสุ อุปฺปตฺตินิมิตฺตํ กมฺมาทิกํฯ อุปปตฺติภโว อภโว นามฯ อุภยตฺถ นิกนฺติยา ปหานกรํ อปฺปวตฺตํ ธมฺมํ เทเสสีติ อตฺโถฯ ตสฺส ปน เรวตพุทฺธสฺส ตโยว อภิสมยา อเหสุํฯ ปฐโม ปนสฺส คณนปถํ วีติวตฺโตฯ เตน วุตฺตํ –

[3]

‘‘ตสฺสาภิสมยา ตีณิ, อเหสุํ ธมฺมเทสเน;

คณนาย น วตฺตพฺโพ, ปฐมาภิสมโย อหู’’ติฯ

ตตฺถ ตีณีติ ตโย, ลิงฺควิปลฺลาโส กโต, อยํ ปฐโม อภิสมโย อโหสิฯ

อถาปเรน สมเยน นครุตฺตเร อุตฺตเร นคเร สพฺพารินฺทโม อรินฺทโม นาม ราชา อโหสิฯ โส กิร ภควนฺตํ อตฺตโน นครมนุปฺปตฺตํ สุตฺวา ตีหิ ชนโกฏีหิ ปริวุโต ภควโต ปจฺจุคฺคมนํ กตฺวา สฺวาตนาย นิมนฺเตตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส สตฺตาหํ มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา ติคาวุตวิตฺถตํ ทีปปูชํ กตฺวา ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา นิสีทิฯ อถ ภควา ตสฺส มโนนุกูลํ วิจิตฺตนยํ ธมฺมํ เทเสสิฯ ตตฺถ เทวมนุสฺสานํ โกฏิสหสฺสสฺส ทุติยาภิสมโย อโหสิฯ เตน วุตฺตํ –

[4]

‘‘ยทา อรินฺทมํ ราชํ, วิเนสิ เรวโต มุนิ;

ตทา โกฏิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหู’’ติฯ

อยํ ทุติโย อภิสมโยฯ

อถาปเรน สมเยน เรวโต สตฺถา อุตฺตรนิคมํ นาม อุปนิสฺสาย วิหรนฺโต สตฺตาหํ นิโรธสมาปตฺติํ สมาปชฺชิตฺวา นิสีทิฯ ตทา กิร อุตฺตรนิคมวาสิโน มนุสฺสา ยาคุภตฺตขชฺชกเภสชฺชปานกาทีนิ อาหริตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺส มหาทานํ ทตฺวา ภิกฺขู ปริปุจฺฉิํสุ – ‘‘กุหิํ, ภนฺเต, ภควา’’ติ? ตโต เตสํ ภิกฺขู อาหํสุ – ‘‘ภควา, อาวุโส, นิโรธสมาปตฺติํ สมาปนฺโน’’ติฯ อถาตีเต ตสฺมิํ สตฺตาเห ภควนฺตํ นิโรธสมาปตฺติโต วุฏฺฐิตํ สรทสมเย สูริโย วิย อตฺตโน อนูปมาย พุทฺธสิริยา วิโรจมานํ ทิสฺวา นิโรธสมาปตฺติยา คุณานิสํสํ ปุจฺฉิํสุฯ ภควา จ เตสํ นิโรธสมาปตฺติยา คุณานิสํสํ กเถสิฯ ตทา เทวมนุสฺสานํ โกฏิสตํ อรหตฺเต ปติฏฺฐาสิฯ อยํ ตติโย อภิสมโย อโหสิฯ เตน วุตฺตํ –

[5]

‘‘สตฺตาหํ ปฏิสลฺลานา, วุฏฺฐหิตฺวา นราสโภ;

โกฏิสตํ นรมรูนํ, วิเนสิ อุตฺตเม ผเล’’ติฯ

สุธญฺญวตีนคเร ปฐมมหาปาติโมกฺขุทฺเทเส เอหิภิกฺขุปพฺพชฺชาย ปพฺพชิตานํ อรหนฺตานํ คณนปถํ วีติวตฺตานํ ปฐโม สนฺนิปาโต อโหสิฯ เมขลนคเร โกฏิสตสหสฺสสงฺขาตานํ เอหิภิกฺขุปพฺพชฺชาย ปพฺพชิตานํ อรหนฺตานํ ทุติโย สนฺนิปาโต อโหสิฯ เรวตสฺส ปน ภควโต ธมฺมจกฺกานุวตฺตโก วรุโณ นาม อคฺคสาวโก ปญฺญวนฺตานํ อคฺโค อาพาธิโก อโหสิฯ ตตฺถ คิลานปุจฺฉนตฺถาย สมฺปตฺตมหาชนสฺส ลกฺขณตฺตยปริทีปกํ ธมฺมํ เทเสตฺวา โกฏิสตสหสฺสํ ปุริสานํ เอหิภิกฺขุปพฺพชฺชาย ปพฺพาเชตฺวา อรหตฺเต ปติฏฺฐาเปตฺวา จตุรงฺคินิเก สนฺนิปาเต ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิฯ อยํ ตติโย สนฺนิปาโต อโหสิฯ เตน วุตฺตํ –

[6]

‘‘สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, เรวตสฺส มเหสิโน;

ขีณาสวานํ วิมลานํ, สุวิมุตฺตาน ตาทินํฯ

[7]

‘‘อติกฺกนฺตา คณนปถํ, ปฐมํ เย สมาคตา;

โกฏิสตสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ

[8]

‘‘โยปิ ปญฺญาย อสโม, ตสฺส จกฺกานุวตฺตโก;

โส ตทา พฺยาธิโต อาสิ, ปตฺโต ชีวิตสํสยํฯ

[9]

‘‘ตสฺส คิลานปุจฺฉาย, เย ตทา อุปคตา มุนี;

โกฏิสตสหสฺสา อรหนฺโต, ตติโย อาสิ สมาคโม’’ติฯ

ตตฺถ จกฺกานุวตฺตโกติ ธมฺมจกฺกานุวตฺตโกฯ ปตฺโต ชีวิตสํสยนฺติ เอตฺถ ชีวิเต สํสยํ ชีวิตสํสยํ, ชีวิตกฺขยํ ปาปุณาติ วา, น วา ปาปุณาตีติ เอวํ ชีวิตสํสยํ ปตฺโต, พฺยาธิตสฺส พลวภาเวน มรติ, น มรตีติ ชีวิเต สํสยํ ปตฺโตติ อตฺโถฯ เย ตทา อุปคตา มุนีติ อิติ ทีฆภาเว สติ ภิกฺขูนํ อุปริ โหติ, รสฺเส อนุสฺสเรน สทฺธิํ วรุณสฺส อุปริ โหติฯ

ตทา อมฺหากํ โพธิสตฺโต รมฺมวตีนคเร อติเทโว นาม พฺราหฺมโณ หุตฺวา พฺราหฺมณธมฺเม ปารํ คโต เรวตํ สมฺมาสมฺพุทฺธํ ทิสฺวา ตสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา สรเณสุ ปติฏฺฐาย สิโลกสหสฺเสน ทสพลํ กิตฺเตตฺวา สหสฺสคฺฆนิเกน อุตฺตราสงฺเคน ภควนฺตํ ปูเชสิฯ โสปิ นํ พุทฺโธ พฺยากาสิ – ‘‘อิโต กปฺปสตสหสฺสาธิกานํ ทฺวินฺนํ อสงฺเขฺยยฺยานํ มตฺถเก โคตโม นาม พุทฺโธ ภวิสฺสตี’’ติฯ เตน วุตฺตํ –

[10]

‘‘อหํ เตน สมเยน, อติเทโว นาม พฺราหฺมโณ;

อุปคนฺตฺวา เรวตํ พุทฺธํ, สรณํ ตสฺส คญฺฉหํฯ

[11]

‘‘ตสฺส สีลํ สมาธิญฺจ, ปญฺญาคุณมนุตฺตมํ;

โถมยิตฺวา ยถาถามํ, อุตฺตรียมทาสหํฯ

[12]

‘‘โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ, เรวโต โลกนายโก;

อปริเมยฺยิโต กปฺเป, อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติฯ

[13]

‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิม’’’นฺติฯ –

อฏฺฐ คาถา วิตฺถาเรตพฺพาฯ

[14]

‘‘ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยิํ;

อุตฺตริํ วตมธิฏฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ

[15]

‘‘ตทาปิ ตํ พุทฺธธมฺมํ, สริตฺวา อนุพฺรูหยิํ;

อาหริสฺสามิ ตํ ธมฺมํ, ยํ มยฺหํ อภิปตฺถิต’’นฺติฯ

ตตฺถ สรณํ ตสฺส คญฺฉหนฺติ ตํ สรณํ อคญฺฉิํ อหํ, อุปโยคตฺเถ สามิวจนํฯ ปญฺญาคุณนฺติ ปญฺญาสมฺปตฺติํฯ อนุตฺตมนฺติ เสฏฺฐํฯ ‘‘ปญฺญาวิมุตฺติคุณมุตฺตม’’นฺติปิ ปาโฐ, โส อุตฺตาโนวฯ โถมยิตฺวาติ โถเมตฺวา วณฺณยิตฺวาฯ ยถาถามนฺติ ยถาพลํฯ อุตฺตรียนฺติ อุตฺตราสงฺคํฯ อทาสหนฺติ อทาสิํ อหํฯ พุทฺธธมฺมนฺติ พุทฺธภาวกรํ ธมฺมํ, ปารมีธมฺมนฺติ อตฺโถฯ สริตฺวาติ อนุสฺสริตฺวาฯ อนุพฺรูหยินฺติ อภิวฑฺเฒสิํฯ อาหริสฺสามีติ อานยิสฺสามิฯ ตํ ธมฺมนฺติ ตํ พุทฺธตฺตํฯ ยํ มยฺหํ อภิปตฺถิตนฺติ ยํ มยา อภิปตฺถิตํ พุทฺธตฺตํ, ตํ อาหริสฺสามีติ อตฺโถฯ

ตสฺส ปน เรวตสฺส ภควโต นครํ สุธญฺญวตี นาม อโหสิ, ปิตา วิปุโล นาม ขตฺติโย, มาตา วิปุลา นาม, วรุโณ จ พฺรหฺมเทโว จ ทฺเว อคฺคสาวกา, สมฺภโว นาม อุปฏฺฐาโก, ภทฺทา จ สุภทฺทา จ ทฺเว อคฺคสาวิกา, นาครุกฺโข โพธิ, สรีรํ อสีติหตฺถุพฺเพธํ อโหสิ, อายุ สฏฺฐิวสฺสสหสฺสานิ, สุทสฺสนา นาม อคฺคมเหสี, วรุโณ นาม ปุตฺโต, อาชญฺญรเถน นิกฺขมิฯ

‘‘ตสฺส เทหาภินิกฺขนฺตํ, ปภาชาลมนุตฺตรํ;

ทิวา เจว ตทา รตฺติํ, นิจฺจํ ผรติ โยชนํฯ

‘‘ธาตุโย มม สพฺพาปิ, วิกิรนฺตูติ โส ชิโน;

อธิฏฺฐาสิ มหาวีโร, สพฺพสตฺตานุกมฺปโกฯ

‘‘มหานาควนุยฺยาเน, มหโต นครสฺส โส;

ปูชิโต นรมรูหิ, ปรินิพฺพายิ เรวโต’’ติฯ

เตน วุตฺตํ –

[16]

‘‘นครํ สุธญฺญวตี นาม, วิปุโล นาม ขตฺติโย;

วิปุลา นาม ชนิกา, เรวตสฺส มเหสิโนฯ

[21]

‘‘วรุโณ พฺรหฺมเทโว จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;

สมฺภโว นามุปฏฺฐาโก, เรวตสฺส มเหสิโนฯ

[22]

‘‘ภทฺทา เจว สุภทฺทา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;

โสปิ พุทฺโธ อสมสโม, นาคมูเล อพุชฺฌถฯ

[23]

‘‘ปทุโม กุญฺชโร เจว, อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา;

สิริมา เจว ยสวตี, อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกาฯ

[24]

‘‘อุจฺจตฺตเนน โส พุทฺโธ, อสีติหตฺถมุคฺคโต;

โอภาเสติ ทิสา สพฺพา, อินฺทเกตุว อุคฺคโตฯ

[25]

‘‘ตสฺส สรีเร นิพฺพตฺตา, ปภามาลา อนุตฺตรา;

ทิวา วา ยทิ วา รตฺติํ, สมนฺตา ผรติ โยชนํฯ

[26]

‘‘สฏฺฐิวสฺสสหสฺสานิ , อายุ วิชฺชติ ตาวเท;

ตาวตา ทิฏฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ

[27]

‘‘ทสฺสยิตฺวา พุทฺธพลํ อมตํ โลเก ปกาสยํ;

นิพฺพายิ อนุปาทาโน, ยถคฺคุปาทานสงฺขยาฯ

[28]

‘‘โส จ กาโย รตนนิโภ, โส จ ธมฺโม อสาทิโส;

สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขารา’’ติฯ

ตตฺถ โอภาเสตีติ ปกาสยติฯ อุคฺคโตติ อุสฺสิโตฯ ปภามาลาติ ปภาเวลาฯ ยถคฺคีติ อคฺคิ วิยฯ อุปาทานสงฺขยาติ อินฺธนกฺขยาฯ โส จ กาโย รตนนิโภติ โส จ ตสฺส ภควโต กาโย สุวณฺณวณฺโณฯ ‘‘ตญฺจ กายํ รตนนิภ’’นฺติปิ ปาโฐ, ลิงฺควิปลฺลาเสน วุตฺตํฯ โสเยว ปนสฺสตฺโถฯ เสสคาถาสุ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

เรวตพุทฺธวํสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิฏฺฐิโต ปญฺจโม พุทฺธวํโสฯ

8. โสภิตพุทฺธวํสวณฺณนา

ตสฺส ปน อปรภาเค ตสฺส สาสเนปิ อนฺตรหิเต โสภิโต นาม โพธิสตฺโต กปฺปสตสหสฺสาธิกานิ จตฺตาริ อสงฺเขฺยยฺยานิ ปารมิโย ปูเรตฺวา ตุสิตปุเร นิพฺพตฺติตฺวา ตตฺถ ยาวตายุกํ ฐตฺวา เทเวหิ อายาจิโต ตุสิตปุรโต จวิตฺวา สุธมฺมนคเร สุธมฺมราชสฺส กุเล สุธมฺมาย นาม เทวิยา กุจฺฉิสฺมิํ ปฏิสนฺธิํ อคฺคเหสิฯ โส ทสนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน สุธมฺมุยฺยาเน มาตุกุจฺฉิโต ปริสุทฺธวิราชิตฆนเมฆปฏลโต ปุณฺณจนฺโท วิย นิกฺขมิฯ ตสฺส ปฏิสนฺธิยํ ชาติยญฺจ ปาฏิหาริยานิ ปุพฺเพ วุตฺตปฺปการานิฯ

โส ทสวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิตฺวา สตฺตตฺติํสนาฏกิตฺถิสหสฺสานํ อคฺคาย อคฺคมเหสิยา มขิลเทวิยา กุจฺฉิสฺมิํ สีหกุมาเร นาม ปุตฺเต อุปฺปนฺเน จตฺตาริ นิมิตฺตานิ ทิสฺวา สญฺชาตสํเวโค ปาสาเทเยว ปพฺพชิตฺวา ตตฺเถว อานาปานสฺสติสมาธิํ ภาเวตฺวา จตฺตาริ ฌานานิ ปฏิลภิตฺวา สตฺตาหํ ตตฺเถว ปธานจริยมจริฯ ตโต มขิลมหาเทวิยา ทินฺนํ ปรมมธุรํ มธุปายาสํ ปริภุญฺชิตฺวา อภินิกฺขมนตฺถาย จิตฺตมุปฺปาเทสิ – ‘‘อยํ ปาสาโท อลงฺกตปฏิยตฺโต มหาชนสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว อากาเสน คนฺตฺวา โพธิรุกฺขํ มชฺเฌกตฺวา ปถวิยํ โอตรตุ, อิมา จ อิตฺถิโย มยิ โพธิมูเล นิสินฺเน อวุตฺตา สยเมว ปาสาทโต นิกฺขมนฺตู’’ติฯ สหจิตฺตุปฺปาทา ปาสาโท จ สุธมฺมราชภวนโต อุปฺปติตฺวา อสิตญฺชนสงฺกาสมากาสมพฺภุคฺคญฺฉิฯ โส สโมสริตสุรภิกุสุมทามสมลงฺกตปาสาทตโล สกลมฺปิ คคนตลํ สมลงฺกุรุมาโน วิย กนกรสธาราสทิสรุจิรกรนิกโร ทิวสกโร วิย จ สรทสมยรชนิกโร วิย จ วิโรจมาโน วิลมฺพมานวิวิธวิจิตฺตกิงฺกิณิกชาโล ยสฺส กิร วาเตริตสฺส สุกุสลชนวาทิตสฺส ปญฺจงฺคิกสฺส ตุริยสฺส วิย สทฺโท วคฺคุ จ รชนีโย จ กมนีโย จ อโหสิฯ