40. ปิลินฺทวจฺฉวคฺโค

1. ปิลินฺทวจฺฉตฺเถรอปทานวณฺณนา

จตฺตาลีสมวคฺเค อปทาเน นคเร หํสวติยาติอาทิกํ อายสฺมโต ปิลินฺทวจฺฉตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร โทวาริกกุเล นิพฺพตฺโต มหทฺธโน มหาโภโค อโหสิฯ โส โกฏิสนฺนิจิตธนราสิํ โอโลเกตฺวา รโห นิสินฺโน ‘‘อิมํ สพฺพธนํ มยา สมฺมา คเหตฺวา คนฺตุํ วฏฺฏตี’’ติ จินฺเตตฺวา ‘‘พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส สพฺพปริกฺขารทานํ ทาตุํ วฏฺฏตี’’ติ สนฺนิฏฺฐานํ กตฺวา ฉตฺตสตสหสฺสํ อาทิํ กตฺวา สพฺพปริโภคปริกฺขารานิปิ สตสหสฺสวเสน กาเรตฺวา ปทุมุตฺตรํ ภควนฺตํ นิมนฺเตตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส มหาทานํ อทาสิฯ เอวํ สตฺตาหํ ทานํ ทตฺวา ปริโยสานทิวเส นิพฺพานาธิคมํ ปตฺเถตฺวา ยาวชีวํ ปุญฺญานิ กตฺวา ชีวิตปริโยสาเน เทวโลเก นิพฺพตฺโต ฉ กามาวจเร ทิพฺพสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ จ จกฺกวตฺติอาทิสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต สพฺพสิปฺเปสุ นิปฺผตฺติํ ปตฺโต โคตฺตวเสน ปิลินฺทวจฺโฉติ ปากโฏ อโหสิฯ

[1] โส เอกทิวสํ สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา หุตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต อุทานวเสน ตํ ปกาเสนฺโต นคเร หํสวติยาติอาทิมาหฯ ตสฺสตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตวฯ อาสิํ โทวาริโก อหนฺติ อหํ หํสวตีนคเร รญฺโญ เคหทฺวาเร ทฺวารปาลโก อาสิํ อโหสินฺติ อตฺโถฯ อกฺโขภํ อมิตํ โภคนฺติ รญฺโญ วลฺลภตฺตา อญฺเญหิ โขเภตุํ จาเลตุํ อสกฺกุเณยฺยํ อมิตํ อปริมาณโภคํ ธนํ มม ฆเร สนฺนิจิตํ ราสีกตํ อโหสีติ อตฺโถฯ

[3] พหู เมธิคตา โภคาติ อเนกา โภคา เม มยา อธิคตา ปตฺตา ปฏิลทฺธาติ อตฺโถ ฯ สตฺถวาสิอาทีนํ ปริกฺขารานํ นามานิ นยานุโยเคน สุวิญฺเญยฺยานิฯ ปริกฺขารทานานิสํสานิ จ สุวิญฺเญยฺยาเนวาติฯ

ปิลินฺทวจฺฉตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

ทุติยตติยจตุตฺถปญฺจมาปทานานิ อุตฺตานาเนวาติฯ

6. พากุลตฺเถรอปทานวณฺณนา

ฉฏฺฐาปทาเน หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิกํ พากุลตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยํ กิร เถโร อตีเต อิโต กปฺปสตสหสฺสาธิกสฺส อสงฺเขฺยยฺยสฺส มตฺถเก อโนมทสฺสิสฺส ภควโต อุปฺปตฺติโต ปุเรตรเมว พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ตโย เวเท อุคฺคณฺหิตฺวา ตตฺถ สารํ อปสฺสนฺโต ‘‘สมฺปรายิกตฺถํ คเวสิสฺสามี’’ติ อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ปพฺพตปาเท วิหรนฺโต ปญฺจาภิญฺญาอฏฺฐสมาปตฺตีนํ ลาภี หุตฺวา วิหรนฺโต พุทฺธุปฺปาทํ สุตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา สรเณสุ ปติฏฺฐิโต สตฺถุ วาตาพาเธ อุปฺปนฺเน อรญฺญโต เภสชฺชานิ อาเนตฺวา ตํ วูปสเมตฺวา ตํ ปุญฺญํ อาโรคฺยตฺถาย ปริณาเมตฺวา ตโต จุโต พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺโต เอกํ อสงฺเขฺยยฺยํ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวตีนคเร เอกสฺมิํ กุเล นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺวา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ อปฺปาพาธานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา สยํ ตํ ฐานนฺตรํ อากงฺขนฺโต ปณิธานํ กตฺวา ยาวชีวํ กุสลกมฺมํ อุปจินิตฺวา สุคตีสุเยว สํสรนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต อุปฺปตฺติโต ปุเรตรเมว พนฺธุมตีนคเร พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต สพฺพสิปฺเปสุ นิปฺผตฺติํ ปตฺโต ตตฺถ สารํ อปสฺสนฺโต อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ฌานาภิญฺญาลาภี หุตฺวา ปพฺพตปาเท วสนฺโต พุทฺธุปฺปาทํ สุตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา สรเณสุ ปติฏฺฐาย ภิกฺขูนํ ติณปุปฺผกโรเค อุปฺปนฺเน ตํ วูปสเมตฺวา ตตฺถ ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต จุโต พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺติตฺวา ตโต เอกนวุติกปฺเป เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต กสฺสปสฺส ภควโต กาเล พาราณสิยํ กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา ฆราวาสํ วสนฺโต เอกํ ชิณฺณํ วินสฺสมานํ มหาวิหารํ ทิสฺวา ตตฺถ อุโปสถาคาราทิกํ สพฺพํ อาวสถํ การาเปตฺวา ตตฺถ ภิกฺขุสงฺฆสฺส สพฺพํ เภสชฺชํ ปฏิยาเทตฺวา ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เอกํ พุทฺธนฺตรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อมฺหากํ ภควโต อุปฺปตฺติโต ปุเรตรเมว โกสมฺพิยํ เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติฯ

โส มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิตฺวา ธาตีหิ อโรคภาวาย ยมุนายํ นฺหาปิยมาโน ตาสํ หตฺถโต มุจฺจิตฺวา มจฺเฉน คิลิโต อโหสิฯ เกวฏฺฏา ตํ มจฺฉํ ชาลาย คเหตฺวา พาราณสิยํ เสฏฺฐิภริยาย วิกฺกิณิํสุฯ