[18] โส เตน ปุญฺเญน เทวโลเก นิพฺพตฺโต สคฺคสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ จ มนุสฺสสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต อุปโภคปริโภคสมฺปนฺโน สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปสนฺนมานโส ฆราวาเส อนลฺลีโน ปพฺพชิตฺวา วตฺตสมฺปนฺโน นจิรสฺเสว อรหา หุตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต อตฺถทสฺสี ตุ ภควาติอาทิมาหฯ ตํ เหฏฺฐา วุตฺตตฺถเมวฯ อนิลญฺชเสติ ‘‘มคฺโค ปนฺโถ ปโถ ปชฺโช, อญฺชสํ วฏุมายน’’นฺติ (จูฬนิ. ปารายนตฺถุติคาถานิทฺเทส 101) ปริยายสฺส วุตฺตตฺตา อนิลสฺส วาตสฺส อญฺชสํ คมนมคฺโคติ อนิลญฺชสํ, ตสฺมิํ อนิลญฺชเส, อากาเสติ อตฺโถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

เทสปูชกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

5. กณิการฉตฺติยตฺเถรอปทานวณฺณนา

เวสฺสภู นาม สมฺพุทฺโธติอาทิกํ อายสฺมโต กณิการฉตฺติยตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ เถโร ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต เวสฺสภุสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต สทฺธาสมฺปนฺโน อโหสิฯ ตสฺมิํ สมเย เวสฺสภู ภควา วิเวกกาโม มหาวนํ ปวิสิตฺวา นิสีทิฯ อถ โสปิ อุปาสโก เกนจิเทว กรณีเยน ตตฺถ คนฺตฺวา ภควนฺตํ อคฺคิกฺขนฺธํ วิย ชลมานํ นิสินฺนํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส กณิการปุปฺผํ โอจินิตฺวา ฉตฺตํ กตฺวา ภควโต นิสินฺนฏฺฐาเน วิตานํ กตฺวา ปูเชสิ, ตํ ภควโต อานุภาเวน สตฺตาหํ อมิลาตํ หุตฺวา ตเถว อฏฺฐาสิฯ ภควาปิ ผลสมาปตฺติํ นิโรธสมาปตฺติญฺจ สมาปชฺชิตฺวา วิหาสิ , โส ตํ อจฺฉริยํ ทิสฺวา โสมนสฺสชาโต ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคยฺห อฏฺฐาสิฯ ภควา สมาปตฺติโต วุฏฺฐหิตฺวา วิหารเมว อคมาสิฯ