[37] โส เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต สพฺพตฺถ กาเล จิตฺตสุขปีณิโต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺวา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สญฺชาตปฺปสาโท ปพฺพชิตฺวา วายมนฺโต นจิรสฺเสว สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ยานกาโร ปุเร อาสินฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ ยานกาโรติ ยนฺติ เอเตน อิจฺฉิติจฺฉิตฏฺฐานนฺติ ยานํ, ตํ กโรตีติ ยานกาโร, ปุเร พุทฺธทสฺสนสมเย อหํ ยานกาโร อาสิํ อโหสินฺติ อตฺโถฯ จนฺทนํ ผลกํ กตฺวาติ จนฺทติ ปริฬาหํ วูปสเมตีติ จนฺทนํฯ อถ วา จนฺทนฺติ สุคนฺธวาสนตฺถํ สรีรํ วิลิมฺปนฺติ เอเตนาติ จนฺทนํ, ตํ อาลมฺพนผลกํ กตฺวาฯ โลกพนฺธุโนติ สกลโลกสฺส พนฺธุ ญาติภูโตติ โลกพนฺธุ, ตสฺส โลกพนฺธุโน สตฺถุสฺส อทาสินฺติ อตฺโถฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติฯ

ผลกทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

9. วฏํสกิยตฺเถรอปทานวณฺณนา

สุเมโธ นาม นาเมนาติอาทิกํ อายสฺมโต วฏํสกิยตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมมุนินฺเทสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต สุเมธสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต ฆราวาสํ สณฺฐเปตฺวา ตตฺถ อาทีนวํ ทิสฺวา เคหํ ปหาย ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา มหาวเน วิหาสิฯ ตสฺมิํ สมเย สุเมโธ ภควา วิเวกกามตาย ตํ วนํ สมฺปาปุณิฯ อถ โส ตาปโส ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส วิกสิตํ สฬลปุปฺผํ คเหตฺวา วฏํสกากาเรน คนฺเถตฺวา ภควโต ปาทมูเล ฐเปตฺวา ปูเชสิฯ ภควา ตสฺส จิตฺตปฺปสาทตฺถาย อนุโมทนมกาสิฯ โส เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปนฺเน กุเล ชาโต วุทฺธิมนฺวาย สทฺโธ ปสนฺโน ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[43] โส อปรภาเค ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต สุเมโธ นาม นาเมนาติอาทิ วุตฺตํฯ วิเวกมนุพฺรูหนฺโตติ ชนากิณฺณตํ ปหาย ชนวิเวกํ จิตฺตวิเวกญฺจ อนุพฺรูหนฺโต วฑฺเฒนฺโต พหุลีกโรนฺโต มหาวนํ อชฺโฌคาหิ ปาวิสีติ อตฺโถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

วฏํสกิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

10. ปลฺลงฺกทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา

สุเมธสฺส ภควโตติอาทิกํ อายสฺมโต ปลฺลงฺกทายกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร อเนเกสุ ภเวสุ นิพฺพานาธิคมตฺถาย กตปุญฺญูปจโย สุเมธสฺส ภควโต กาเล คหปติกุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย มหาโภคสมฺปนฺโน สตฺถริ ปสีทิตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ตสฺส สตฺถุโน สตฺตรตนมยํ ปลฺลงฺกํ กาเรตฺวา มหนฺตํ ปูชํ อกาสิฯ โส เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต สพฺพตฺถ ปูชิโต อโหสิฯ โส อนุกฺกเมน อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปนฺเน เอกสฺมิํ กุเล นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต ฆราวาสํ สณฺฐเปตฺวา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปสนฺโน ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปตฺวา ปุพฺเพ กตปุญฺญนาเมน ปลฺลงฺกทายกตฺเถโรติ ปากโฏ อโหสิฯ เหฏฺฐา วิย อุปริปิ ปุพฺเพ กตปุญฺญนาเมน เถรานํ นามานิ เอวเมว เวทิตพฺพานิฯ

[47] โส เอกทิวสํ อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต สุเมธสฺส ภควโตติอาทิมาหฯ ปลฺลงฺโก หิ มยา ทินฺโนติ ปลฺลงฺกํ อูรุพทฺธาสนํ กตฺวา ยตฺถ อุปวีสนฺติ นิสีทนฺติ, โส ปลฺลงฺโกติ วุจฺจติ, โส ปลฺลงฺโก สตฺตรตนมโย มยา ทินฺโน ปูชิโตติ อตฺโถฯ สอุตฺตรสปจฺฉโทติ สห อุตฺตรจฺฉเทน สห ปจฺฉเทน สอุตฺตรสปจฺฉโท, อุปริวิตานํ พนฺธิตฺวา อาสนํ อุตฺตมวตฺเถหิ อจฺฉาเทตฺวาติ อตฺโถฯ เสสํ ปากฏเมวาติฯ

ปลฺลงฺกทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

ปนฺนรสมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ