[75] โส เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปนฺเน เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต สตฺตวสฺสิโกเยว อรหตฺตํ ปตฺวา ปุพฺเพ กตกุสลกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต อชฺฌายโก มนฺตธโรติอาทิมาหฯ ตตฺถ อชฺเฌติ จินฺเตตีติ อชฺฌายิ, อชฺฌายิเยว อชฺฌายโกฯ เอตฺถ หิ อกาโร ‘‘ปฏิเสเธ วุทฺธิตพฺภาเว…เป.… อกาโร วิรหปฺปเก’’ติ เอวํ วุตฺเตสุ ทสสุ อตฺเถสุ ตพฺภาเว วตฺตติฯ สิสฺสานํ สวนธารณาทิวเสน หิตํ อชฺเฌติ จินฺเตติ สชฺฌายํ กโรตีติ อชฺฌายโก, จินฺตโกติ อตฺโถฯ อาจริยสฺส สนฺติเก อุคฺคหิตํ สพฺพํ มนฺตํ มเนน ธาเรติ ปวตฺเตตีติ มนฺตธโรฯ ติณฺณํ เวทาน ปารคูติ เวทํ วุจฺจติ ญาณํ, เวเทน เวทิตพฺพา พุชฺฌิตพฺพาติ เวทา, อิรุเวทยชุเวทสามเวทสงฺขาตา ตโย คนฺถา, เตสํ เวทานํ ปารํ ปริโยสานํ โกฏิํ คโต ปตฺโตติ ปารคูฯ เสสํ ปากฏเมวาติ

ผลทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

8. ญาณสญฺญิกตฺเถรอปทานวณฺณนา

ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหีติอาทิกํ อายสฺมโต ญาณสญฺญิกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตสฺมิํ ตสฺมิํ อุปฺปนฺนุปฺปนฺเน ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต ฆราวาสํ ปหาย ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา หิมวนฺตสฺส อวิทูเร ปพฺพตนฺตเร ปณฺณสาลํ กาเรตฺวา ปญฺจาภิญฺญาอฏฺฐสมาปตฺติโย นิพฺพตฺเตตฺวา วสนฺโต เอกทิวสํ ปริสุทฺธํ ปณฺฑรํ ปุลินตลํ ทิสฺวา ‘‘อีทิสา ปริสุทฺธา พุทฺธา, อีทิสํว ปริสุทฺธํ พุทฺธญาณ’’นฺติ พุทฺธญฺจ ตสฺส ญาณญฺจ อนุสฺสริ โถเมสิ จฯ

[84] โส เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺวา สาสเน ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปตฺโต ปุพฺเพ กตปุญฺญํ อนุสฺสริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ‘‘ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหี’’ติอาทิมาหฯ

ปุลินํ โสภนํ ทิสฺวาติ ปริปุณฺณกตํ วิย ปุลากาเรน ปริโสธิตากาเรน ปวตฺตํ ฐิตนฺติ ปุลินํ, โสภนํ วาลุกํ ทิสฺวา เสฏฺฐํ พุทฺธํ อนุสฺสรินฺติ อตฺโถฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติฯ

ญาณสญฺญิกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

9. คณฺฐิปุปฺผิยตฺเถรอปทานวณฺณนา

สุวณฺณวณฺโณ สมฺพุทฺโธติอาทิกํ อายสฺมโต คณฺฐิปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร อเนกาสุ ชาตีสุ กตปุญฺญสญฺจโย วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต อุปโภคปริโภเคหิ อนูโน เอกทิวสํ วิปสฺสิํ ภควนฺตํ สคณํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ลาชาปญฺจเมหิ ปุปฺเผหิ ปูเชสิฯ โส เตเนว จิตฺตปฺปสาเทน ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต เทวโลเก นิพฺพตฺโต ทิพฺพสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อปรภาเค มนุสฺเสสุ มนุสฺสสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต สทฺธาชาโต ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ

[91] โส เอกทิวสํ ปุพฺเพ กตปุญฺญํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ‘‘อิมินา กุสเลนาหํ นิพฺพานํ ปตฺโต’’ติ ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต สุวณฺณวณฺโณ สมฺพุทฺโธติอาทิมาหฯ ตํ สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

คณฺฐิปุปฺผิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ