8. ปาฏลิปุปฺผิยตฺเถรอปทานวณฺณนา

สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธนฺติอาทิกํ อายสฺมโต ปาฏลิปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมชินวเรสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ติสฺสสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห เสฏฺฐิปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต กุสลากุสลญฺญู สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปาฏลิปุปฺผํ คเหตฺวา สตฺถุ ปูเชสิฯ โส เตน ปุญฺเญน พหุธา สุขสมฺปตฺติโย อนุภวนฺโต เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สตฺถริ ปสนฺโน ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[36] โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ อนฺตราปเณติ อา สมนฺตโต หิรญฺญสุวณฺณาทิกํ ภณฺฑํ ปเณนฺติ วิกฺกิณนฺติ ปตฺถรนฺติ เอตฺถาติ อาปณํ, อาปณสฺส อนฺตรํ วีถีติ อนฺตราปณํ, ตสฺมิํ อนฺตราปเณฯ สุวณฺณวณฺณํ กญฺจนคฺฆิยสํกาสํ ทฺวตฺติํสวรลกฺขณํ สมฺพุทฺธํ ทิสฺวา ปาฏลิปุปฺผํ ปูเชสินฺติ อตฺโถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ปาฏลิปุปฺผิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

9. ฐิตญฺชลิยตฺเถรอปทานวณฺณนา

มิคลุทฺโท ปุเร อาสินฺติอาทิกํ อายสฺมโต ฐิตญฺชลิยตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถุปฺปนฺนภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ติสฺสสฺส ภควโต กาเล ปุรากเตน เอเกน กมฺมจฺฉิทฺเทน เนสาทโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต มิคสูกราทโย มาเรตฺวา เนสาทกมฺเมน อรญฺเญ วาสํ กปฺเปสิฯ ตสฺมิํ สมเย ติสฺโส ภควา ตสฺสานุกมฺปาย หิมวนฺตํ อคมาสิฯ โส ตํ ทฺวตฺติํสวรลกฺขเณหิ อสีตานุพฺยญฺชนพฺยามปฺปภาหิ จ ชลมานํ ภควนฺตํ ทิสฺวา โสมนสฺสชาโต ปณามํ กตฺวา คนฺตฺวา ปณฺณสนฺถเร นิสีทิฯ ตสฺมิํ ขเณ เทโว คชฺชนฺโต อสนิ ปติ, ตโต มรณสมเย พุทฺธมนุสฺสริตฺวา ปุนญฺชลิมกาสิฯ โส เตน ปุญฺเญน สุเขตฺเต กตกุสลตฺตา อกุสลวิปากํ ปฏิพาหิตฺวา สคฺเค นิพฺพตฺโต กามาวจรสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ มนุสฺสสมฺปตฺติโย จ อนุภวิตฺวา อปรภาเค อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย ปุรากตวาสนาย สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[42] โส ตโต ปรํ อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต มิคลุทฺโท ปุเร อาสินฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ มิคลุทฺโทติ มิคานํ มารณํ อุปคจฺฉตีติ มิคลุทฺโทฯ มิคนฺติ สีฆํ วาตเวเคน คจฺฉนฺติ ธาวนฺตีติ มิคา, เตสํ มิคานํ มารเณ ลุทฺโท ทารุโณ โลภีติ มิคลุทฺโทฯ โส อหํ ปุเร ภควโต ทสฺสนสมเย มิคลุทฺโท อาสิํ อโหสินฺติ อตฺโถ ฯ อรญฺเญ กานเนติ อรติ คจฺฉติ มิคสมูโห เอตฺถาติ อรญฺญํ, อถ วา อา สมนฺตโต รชฺชนฺติ ตตฺถ วิเวกาภิรตา พุทฺธปจฺเจกพุทฺธาทโย มหาสารปฺปตฺตา สปฺปุริสาติ อรญฺญํฯ กา กุจฺฉิตากาเรน วา ภยานกากาเรน วา นทนฺติ สทฺทํ กโรนฺติ, อานนฺติ วินฺทนฺตีติ วา กานนํ, ตสฺมิํ อรญฺเญ กานเน มิคลุทฺโท ปุเร อาสินฺติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ อทฺทสํ สมฺพุทฺธนฺติ ตตฺถ ตสฺมิํ อรญฺเญ อุปคตํ สมฺพุทฺธํ อทฺทสํ อทฺทกฺขินฺติ อตฺโถฯ ทสฺสนํ ปุเร อโหสิ อวิทูเร, ตสฺมา มโนทฺวารานุสาเรน จกฺขุวิญฺญาณํ ปุเรจาริกํ กายวิญฺญาณสมงฺคิํ ปาเปติ อปฺเปตีติ อตฺโถฯ

[44] ตโต เม อสนีปาโตติ อา สมนฺตโต สนนฺโต คชฺชนฺโต ปตตีติ อสนิ, อสนิยา ปาโต ปตนํ อสนีปาโต, เทวทณฺโฑติ อตฺโถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ฐิตญฺชลิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

10. ติปทุมิยตฺเถรอปทานวณฺณนา

ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิกํ อายสฺมโต ติปทุมิยตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวติยํ มาลาการกุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต มาลาการกมฺมํ กตฺวา วสนฺโต เอกทิวสํ อเนกวิธานิ ชลชถลชปุปฺผานิ คเหตฺวา รญฺโญ สนฺติกํ คนฺตุกาโม เอวํ จินฺเตสิ – ‘‘ราชา อิมานิ ตาว ปุปฺผานิ ทิสฺวา ปสนฺโน สหสฺสํ วา ธนํ คามาทิกํ วา ทเทยฺย, โลกนาถํ ปน ปูเชตฺวา นิพฺพานามตธนํ ลภามิ, กิํ เม เอเตสุ สุนฺทร’’นฺติ เตน ‘‘ภควนฺตํ ปูเชตฺวา สคฺคโมกฺขสมฺปตฺติโย นิปฺผาเทตุํ วฏฺฏตี’’ติ จินฺเตตฺวา วณฺณวนฺตํ อตีว รตฺตปุปฺผตฺตยํ คเหตฺวา ปูเชสิฯ ตานิ คนฺตฺวา อากาสํ ฉาเทตฺวา ปตฺถริตฺวา อฏฺฐํสุฯ นครวาสิโน อจฺฉริยพฺภุตจิตฺตชาตา เจลุกฺเขปสหสฺสานิ ปวตฺตยิํสุฯ ตํ ทิสฺวา ภควา อนุโมทนํ อกาสิฯ โส เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ สมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท คหปติกุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สตฺถริ ปสีทิตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[48] โส อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิมาหฯ ตสฺสตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตวฯ สพฺพธมฺมาน ปารคูติ สพฺเพสํ นวโลกุตฺตรธมฺมานํ ปารํ นิพฺพานํ คโต ปจฺจกฺขํ กโตติ อตฺโถฯ ทนฺโต ทนฺตปริวุโตติ สยํ กายวาจาทีหิ ทนฺโต เอตทคฺเค ฐปิเตหิ สาวเกหิ ปริวุโตติ อตฺโถฯ เสสํ สพฺพตฺถ สมฺพนฺธวเสน อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ติปทุมิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

อฏฺฐมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ