วิจิตฺตํ ฆฏมาทายาติ อเนเกหิ จิตฺตกมฺมสุวณฺณกมฺเมหิ วิจิตฺตํ โสภมานํ คนฺโธทกปุณฺณํ ฆฏํ คเหตฺวาติ อตฺโถ ฯ คนฺโธทกมทาสหนฺติ คนฺโธทกํ อทาสิํ, อหํ คนฺโธทเกน อภิสิญฺจินฺติ อตฺโถฯ

[26] นฺหานกาเล จ โพธิยาติ โพธิยา ปูชากรณสมเยติ อตฺโถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

คนฺโธทกิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

5. โอปวยฺหตฺเถรอปทานวณฺณนา

ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺสาติอาทิกํ อายสฺมโต โอปวยฺหตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรชินาทิจฺเจ โลเก ปาตุภูเต เอกสฺมิํ วิภวสมฺปนฺนกุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย มหทฺธโน มหาโภโค ฆราวาสํ วสมาโน สาสเน ปสนฺโน สตฺถริ ปสาทพหุมาโน อาชานีเยน สินฺธเวน ปูชํ อกาสิ, ปูเชตฺวา จ ปน ‘‘พุทฺธาทีนํ สมณานํ หตฺถิอสฺสาทโย น กปฺปนฺติ, กปฺปิยภณฺฑํ ทสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา ตํ อคฺฆาเปตฺวา ตทคฺฆนเกน กหาปเณน กปฺปิยํ กปฺปาสิกกมฺพลโกชวาทิกํ จีวรํ กปฺปูรตกฺโกลาทิกํ เภสชฺชปริกฺขารญฺจ อทาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต จุโต เทเวสุ จ มนุสฺเสสุ จ หตฺถิอสฺสาทิอเนกวาหนสมฺปนฺโน สุขํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต สทฺธาสมฺปนฺโน สาสเน ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา มคฺคปฏิปาฏิยา อรหตฺเต ปติฏฺฐาสิ, ปุพฺเพ กตปุญฺญสมฺภารวเสน โอปวยฺหตฺเถโรติ ปากโฏ อโหสิฯ

[33] โส ‘‘เกน นุ โข การเณน อิทํ มยา สนฺติปทํ อธิคต’’นฺติ อุปธาเรนฺโต ปุพฺพกมฺมํ ญาเณน ปจฺจกฺขโต ญตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ อุทานวเสน ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺสาติอาทิมาหฯ ตํ วุตฺตตฺถเมวฯ อาชานียมทาสหนฺติ อาชานียํ อุตฺตมชาติสินฺธวํ อหํ อทาสิํ ปูเชสินฺติ อตฺโถฯ

[35] สปตฺตภาโรติ สสฺส อตฺตโน ปตฺตานิ อฏฺฐ ปริกฺขารานิ ภารานิ ยสฺส โส สปตฺตภาโร, อฏฺฐปริกฺขารยุตฺโตติ อตฺโถฯ

[36] ขมนียมทาสหนฺติ ขมนียโยคฺคํ จีวราทิกปฺปิยปริกฺขารนฺติ อตฺโถฯ

[40] จริโมติ ปริโยสาโน โกฏิปฺปตฺโต ภโวติ อตฺโถฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติฯ

โอปวยฺหตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

6. สปริวาราสนตฺเถรอปทานวณฺณนา

ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺสาติอาทิกํ อายสฺมโต สปริวาราสนตฺเถรสฺส อปทานํฯ โสปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเวสุ วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล วิภวสมฺปนฺเน กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต สทฺธาชาโต สาสเน ปสนฺโน ทานผลํ สทฺทหนฺโต นานคฺครสโภชเนน ภควโต ปิณฺฑปาตํ อทาสิ, ทตฺวา จ ปน โภชนสาลายํ โภชนตฺถาย นิสินฺนาสนํ ชาติสุมนมลฺลิกาทีหิ อลงฺกริฯ ภควา จ ภตฺตานุโมทนมกาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อเนกวิธํ สมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปนฺเน กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สทฺโธ ปสนฺโน ปพฺพชิตฺวา น จิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[43] โส เอวํ ปตฺตสนฺติปโท ‘‘เกน นุ โข ปุญฺเญน อิทํ สนฺติปทํ อนุปฺปตฺต’’นฺติ ญาเณน อุปธาเรนฺโต ปุพฺพกมฺมํ ทิสฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺสาติอาทิมาหฯ ตํ วุตฺตตฺถเมวฯ ปิณฺฑปาตํ อทาสหนฺติ ตตฺถ ตตฺถ ลทฺธานํ ปิณฺฑานํ กพฬํ กพฬํ กตฺวา ปาตพฺพโต ขาทิตพฺพโต อาหาโร ปิณฺฑปาโต, ตํ ปิณฺฑปาตํ ภควโต อทาสิํ, ภควนฺตํ โภเชสินฺติ อตฺโถฯ

[44] อกิตฺตยิ ปิณฺฑปาตนฺติ มยา ทินฺนปิณฺฑปาตสฺส คุณํ อานิสํสํ ปกาเสสีติ อตฺโถฯ

[48] สํวุโต ปาติโมกฺขสฺมินฺติ ปาติโมกฺขสํวรสีเลน สํวุโต ปิหิโต ปฏิจฺฉนฺโนติ อตฺโถฯ