เมนู

เอวมาทิคุณยุตฺโต เทวาติเทโว สกฺกาติสกฺโก พฺรหฺมาติพฺรหฺมา พุทฺธาติพุทฺโธ โส มหาการุณิโก ภควา อตฺตโน พุทฺธจริยํ พุทฺธการณํ สมฺภาวยมาโน ปากฏํ กุรุมาโน พุทฺธาปทานิยํ นาม พุทฺธการณปกาสกํ นาม ธมฺมปริยายํ ธมฺมเทสนํ สุตฺตํ อภาสิตฺถ กเถสีติฯ

อิติ วิสุทฺธชนวิลาสินิยา อปทาน-อฏฺฐกถาย

พุทฺธอปทานสํวณฺณนา สมตฺตาฯ

2.ปจฺเจกพุทฺธอปทานวณฺณนา

ตโต อนนฺตรํ อปทานํ สงฺคายนฺโต ‘‘ปจฺเจกพุทฺธาปทานํ, อาวุโส อานนฺท, ภควตา กตฺถ ปญฺญตฺต’’นฺติ ปุฏฺโฐ ‘‘อถ ปจฺเจกพุทฺธาปทานํ สุณาถา’’ติ อาหฯ เตสํ อปทานตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตเยวฯ

[83] ‘‘สุณาถา’’ติ วุตฺตปทํ อุปฺปตฺตินิพฺพตฺติวเสน ปกาเสนฺโต ‘‘ตถาคตํ เชตวเน วสนฺต’’นฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ เชตกุมารสฺส นามวเสน ตถาสญฺญิเต วิหาเร จตูหิ อิริยาปถวิหาเรหิ ทิพฺพพฺรหฺมอริยวิหาเรหิ วา วสนฺตํ วิหรนฺตํ ยถา ปุริมกา วิปสฺสิอาทโย พุทฺธา สมตฺติํสปารมิโย ปูเรตฺวา อาคตา, ตถา อมฺหากมฺปิ ภควา อาคโตติ ตถาคโตฯ ตํ ตถาคตํ เชตวเน วสนฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ เวเทหมุนีติ เวเทหรฏฺเฐ ชาตา เวเทหี, เวเทหิยา ปุตฺโต เวเทหิปุตฺโตฯ โมนํ วุจฺจติ ญาณํ, เตน อิโต คโต ปวตฺโตติ มุนิฯ เวเทหิปุตฺโต จ โส มุนิ เจติ ‘‘เวเทหิปุตฺตมุนี’’ติ วตฺตพฺเพ ‘‘วณฺณาคโม’’ติอาทินา นิรุตฺตินเยน อิ-การสฺส อตฺตํ ปุตฺต-สทฺทสฺส จ โลปํ กตฺวา ‘‘เวเทหมุนี’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘เอตทคฺคํ, ภิกฺขเว, มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ สติมนฺตานํ ธิติมนฺตานํ คติมนฺตานํ พหุสฺสุตานํ อุปฏฺฐากานํ ยทิทํ อานนฺโท’’ติ (อ. นิ. 1.219-223) เอตทคฺเค ฐปิโต อายสฺมา อานนฺโท นตงฺโค นมนกายงฺโค อญฺชลิโก หุตฺวา ‘‘ภนฺเต, ปจฺเจกพุทฺธา นาม กีทิสา โหนฺตี’’ติ อปุจฺฉีติ สมฺพนฺโธฯ เต ปจฺเจกพุทฺธา เกหิ เหตุภิ เกหิ การเณหิ ภวนฺติ อุปฺปชฺชนฺติฯ วีราติ ภควนฺตํ อาลปติฯ

[84-85] ตโต ปรํ วิสฺสชฺชิตาการํ ทสฺเสนฺโต ‘‘ตทาห สพฺพญฺญุวโร มเหสี’’ติอาทิมาหฯ