เมนู

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ขุทฺทกนิกาเย

อปทาน-อฏฺฐกถา

(ปฐโม ภาโค)

คนฺถารมฺภกถา

วนฺทิตฺวา สิรสา เสฏฺฐํ, พุทฺธมปฺปฏิปุคฺคลํ;

เญยฺยสาครมุตฺติณฺณํ, ติณฺณํ สํสารสาครํฯ

ตเถว ปรมํ สนฺตํ, คมฺภีรํ ทุทฺทสํ อณุํ;

ภวาภวกรํ สุทฺธํ, ธมฺมํ สมฺพุทฺธปูชิตํฯ

ตเถว อนฆํ สงฺฆํ, อสงฺคํ สงฺฆมุตฺตมํ;

อุตฺตมํ ทกฺขิเณยฺยานํ, สนฺตินฺทฺริยมนาสวํฯ

กเตน ตสฺส เอตสฺส, ปณาเมน วิเสสโต;

รตนตฺตเย วิเสเสน, วิเสสสฺสาทเรน เมฯ

เถเรหิ ธีรธีเรหิ, อาคมญฺญูหิ วิญฺญุภิ;

‘‘อปทานฏฺฐกถา ภนฺเต, กาตพฺพา’’ติ วิเสสโตฯ

ปุนปฺปุนาทเรเนว, ยาจิโตหํ ยสสฺสิภิ;

ตสฺมาหํ สาปทานสฺส, อปทานสฺสเสสโตฯ

วิเสสนยทีปสฺส, ทีปิสฺสํ ปิฏกตฺตเย;

ยถา ปาฬินเยเนว, อตฺถสํวณฺณนํ สุภํฯ

เกน กตฺถ กทา เจตํ, ภาสิตํ ธมฺมมุตฺตมํ;

กิมตฺถํ ภาสิตญฺเจตํ, เอตํ วตฺวา วิธิํ ตโตฯ

นิทาเนสุ โกสลฺลตฺถํ, สุขุคฺคหณธารณํ;

ตสฺมา ตํ ตํ วิธิํ วตฺวา, ปุพฺพาปรวิเสสิตํฯ

ปุรา สีหฬภาสาย, โปราณฏฺฐกถาย จ;

ฐปิตํ ตํ น สาเธติ, สาธูนํ อิจฺฉิติจฺฉิตํฯ

ตสฺมา ตมุปนิสฺสาย, โปราณฏฺฐกถานยํ;

วิวชฺเชตฺวา วิรุทฺธตฺถํ, วิเสสตฺถํ ปกาสยํ;

วิเสสวณฺณนํ เสฏฺฐํ, กริสฺสามตฺถวณฺณนนฺติฯ

นิทานกถา

‘‘เกน กตฺถ กทา เจตํ, ภาสิตํ ธมฺมมุตฺตม’’นฺติ จ, ‘‘กริสฺสามตฺถวณฺณน’’นฺติ จ ปฏิญฺญาตตฺตา สา ปนายํ อปทานสฺสตฺถวณฺณนา ทูเรนิทานํ, อวิทูเรนิทานํ, สนฺติเกนิทานนฺติ อิมานิ ตีณิ นิทานานิ ทสฺเสตฺวา วณฺณิยมานา เย นํ สุณนฺติ, เตหิ สมุทาคมโต ปฏฺฐาย วิญฺญาตตฺตา ยสฺมา สุฏฺฐุ วิญฺญาตา นาม โหติ, ตสฺมา นํ ตานิ นิทานานิ ทสฺเสตฺวาว วณฺณยิสฺสามฯ

ตตฺถ อาทิโต ตาว เตสํ นิทานานํ ปริจฺเฉโท เวทิตพฺโพฯ ทีปงฺกรปาทมูลสฺมิญฺหิ กตาภินีหารสฺส มหาสตฺตสฺส ยาว เวสฺสนฺตรตฺตภาวา จวิตฺวา ตุสิตปุเร นิพฺพตฺติ, ตาว ปวตฺโต กถามคฺโค ทูเรนิทานํ นามฯ ตุสิตภวนโต ปน จวิตฺวา ยาว โพธิมณฺเฑ สพฺพญฺญุตปฺปตฺติ, ตาว ปวตฺโต กถามคฺโค อวิทูเรนิทานํ นามฯ สนฺติเกนิทานํ ปน เตสุ เตสุ ฐาเนสุ วิหรโต ตสฺมิํ ตสฺมิํเยว ฐาเน ลพฺภตีติฯ