5. นนฺทุตฺตราเถรีคาถาวณฺณนา

อคฺคิํ จนฺทญฺจาติอาทิกา นนฺทุตฺตราย เถริยา คาถาฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุรุรฏฺเฐ กมฺมาสธมฺมนิคเม พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา , เอกจฺจานิ วิชฺชาฏฺฐานานิ สิปฺปายตนานิ จ อุคฺคเหตฺวา นิคณฺฐปพฺพชฺชํ อุปคนฺตฺวา, วาทปฺปสุตา ชมฺพุสาขํ คเหตฺวา ภทฺทากุณฺฑลเกสา วิย ชมฺพุทีปตเล วิจรนฺตี มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรํ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉิตฺวา ปราชยํ ปตฺตา เถรสฺส โอวาเท ฐตฺวา สาสเน ปพฺพชิตฺวา สมณธมฺมํ กโรนฺตี น จิรสฺเสว สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปฏิปตฺติํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา อุทานวเสน –

[87]

‘‘อคฺคิํ จนฺทญฺจ สูริยญฺจ, เทวตา จ นมสฺสิหํ;

นทีติตฺถานิ คนฺตฺวาน, อุทกํ โอรุหามิหํฯ

[88]

‘‘พหูวตสมาทานา, อฑฺฒํ สีสสฺส โอลิขิํ;

ฉมาย เสยฺยํ กปฺเปมิ, รตฺติํ ภตฺตํ น ภุญฺชหํฯ

[89]

‘‘วิภูสามณฺฑนรตา, นฺหาปนุจฺฉาทเนหิ จ;

อุปกาสิํ อิมํ กายํ, กามราเคน อฏฺฏิตาฯ

[90]

‘‘ตโต สทฺธํ ลภิตฺวาน, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;

ทิสฺวา กายํ ยถาภูตํ, กามราโค สมูหโตฯ

[91]

‘‘สพฺเพ ภวา สมุจฺฉินฺนา, อิจฺฉา จ ปตฺถนาปิ จ;

สพฺพโยควิสํยุตฺตา, สนฺติํ ปาปุณิ เจตโส’’ติฯ –

อิมา ปญฺจ คาถา อภาสิฯ

ตตฺถ อคฺคิํ จนฺทญฺจ สูริยญฺจ, เทวตา จ นมสฺสิหนฺติ อคฺคิปฺปมุขา เทวาติ อินฺทานํ เทวานํ อาราธนตฺถํ อาหุติํ ปคฺคเหตฺวา อคฺคิญฺจ, มาเส มาเส สุกฺกปกฺขสฺส ทุติยาย จนฺทญฺจ, ทิวเส ทิวเส สายํ ปาตํ สูริยญฺจ, อญฺญา จ พาหิรา หิรญฺญคพฺภาทโย เทวตา จ, วิสุทฺธิมคฺคํ คเวสนฺตี นมสฺสิหํ นมกฺการํ อหํ อกาสิํฯ นทีติตฺถานิ คนฺตฺวาน, อุทกํ โอรุหามิหนฺติ คงฺคาทีนํ นทีนํ ปูชาติตฺถานิ อุปคนฺตฺวา สายํ ปาตํ อุทกํ โอตรามิ อุทเก นิมุชฺชิตฺวา องฺคสิญฺจนํ กโรมิฯ

พหูวตสมาทานาติ ปญฺจาตปตปฺปนาทิ พหุวิธวตสมาทานาฯ คาถาสุขตฺถํ พหูติ ทีฆกรณํฯ

อฑฺฒํ สีสสฺส โอลิขินฺติ มยฺหํ สีสสฺส อฑฺฒเมว มุณฺเฑมิฯ เกจิ ‘‘อฑฺฒํ สีสสฺส โอลิขินฺติ เกสกลาปสฺส อฑฺฒํ ชฏาพนฺธนวเสน พนฺธิตฺวา อฑฺฒํ วิสฺสชฺเชสิ’’นฺติ อตฺถํ วทนฺติฯ ฉมาย เสยฺยํ กปฺเปมีติ ถณฺฑิลสายินี หุตฺวา อนนฺตรหิตาย ภูมิยา สยามิฯ รตฺติํ ภตฺตํ น ภุญฺชหนฺติ รตฺตูปรตา หุตฺวา รตฺติยํ โภชนํ น ภุญฺชิํฯ

วิภูสามณฺฑนรตาติ จิรกาลํ อตฺตกิลมถานุโยเคน กิลนฺตกายา ‘‘เอวํ สรีรสฺส กิลมเนน นตฺถิ ปญฺญาสุทฺธิฯ สเจ ปน อินฺทฺริยานํ โตสนวเสน สรีรสฺส ตปฺปเนน สุทฺธิ สิยา’’ติ มนฺตฺวา อิมํ กายํ อนุคฺคณฺหนฺตี วิภูสายํ มณฺฑเน จ รตา วตฺถาลงฺกาเรหิ อลงฺกรเณ คนฺธมาลาทีหิ มณฺฑเน จ อภิรตาฯ นฺหาปนุจฺฉาทเนหิ จาติ สมฺพาหนาทีนิ กาเรตฺวา นฺหาปเนน อุจฺฉาทเนน จฯ อุปกาสิํ อิมํ กายนฺติ อิมํ มม กายํ อนุคฺคณฺหิํ สนฺตปฺเปสิํฯ กามราเคน อฏฺฏิตาติ เอวํ กายทฬฺหีพหุลา หุตฺวา อโยนิโสมนสิการปจฺจยา ปริยุฏฺฐิเตน กามราเคน อฏฺฏิตา อภิณฺหํ อุปทฺทุตา อโหสิํฯ

ตโต สทฺธํ ลภิตฺวานาติ เอวํ สมาทินฺนวตานิ ภินฺทิตฺวา กายทฬฺหีพหุลา วาทปฺปสุตา หุตฺวา ตตฺถ ตตฺถ วิจรนฺตี ตโต ปจฺฉา อปรภาเค มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส สนฺติเก ลทฺโธวาทานุสาสนา สทฺธํ ปฏิลภิตฺวาฯ ทิสฺวา กายํ ยถาภูตนฺติ สห วิปสฺสนาย มคฺคปญฺญาย อิมํ มม กายํ ยถาภูตํ ทิสฺวา อนาคามิมคฺเคน สพฺพโส กามราโค สมูหโตฯ ตโต ปรํ อคฺคมคฺเคน สพฺเพ ภวา สมุจฺฉินฺนา, อิจฺฉา จ ปตฺถนาปิ จาติ ปจฺจุปฺปนฺนวิสยาภิลาสสงฺขาตา อิจฺฉา จ อายติภวาภิลาสสงฺขาตา ปตฺถนาปิ สพฺเพ ภวาปิ สมุจฺฉินฺนาติ โยชนา ฯ สนฺติํ ปาปุณิ เจตโสติ อจฺจนฺตํ สนฺติํ อรหตฺตผลํ ปาปุณิํ อธิคจฺฉินฺติ อตฺโถฯ

นนฺทุตฺตราเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. มิตฺตากาฬีเถรีคาถาวณฺณนา

สทฺธาย ปพฺพชิตฺวานาติอาทิกา มิตฺตากาฬิยา เถริยา คาถาฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินนฺตี อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุรุรฏฺเฐ กมฺมาสธมฺมนิคเม พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺตา มหาสติปฏฺฐานเทสนาย ปฏิลทฺธสทฺธา ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตฺวา สตฺต สํวจฺฉรานิ ลาภสกฺการคิทฺธิกา หุตฺวา สมณธมฺมํ กโรนฺตี ตตฺถ ตตฺถ วิจริตฺวา อปรภาเค โยนิโส อุมฺมุชฺชนฺตี สํเวคชาตา หุตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา น จิรสฺเสว สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปฏิปตฺติํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา อุทานวเสน –

[92]

‘‘สทฺธาย ปพฺพชิตฺวาน, อคารสฺมานคาริยํ;

วิจริํหํ เตน เตน, ลาภสกฺการอุสฺสุกาฯ

[93]

‘‘ริญฺจิตฺวา ปรมํ อตฺถํ, หีนมตฺถํ อเสวิหํ;

กิเลสานํ วสํ คนฺตฺวา, สามญฺญตฺถํ น พุชฺฌิหํฯ

[94]

‘‘ตสฺสา เม อหุ สํเวโค, นิสินฺนาย วิหารเก;

อุมฺมคฺคปฏิปนฺนามฺหิ, ตณฺหาย วสมาคตาฯ

[95]

‘‘อปฺปกํ ชีวิตํ มยฺหํ, ชรา พฺยาธิ จ มทฺทติ;

ปุรายํ ภิชฺชติ กาโย, น เม กาโล ปมชฺชิตุํฯ

[96]

‘‘ยถาภูตมเวกฺขนฺตี, ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ;

วิมุตฺตจิตฺตา อุฏฺฐาสิํ, กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ – อิมา คาถา อภาสิ;

ตตฺถ วิจริํหํ เตน เตน, ลาภสกฺการอุสฺสุกาติ ลาเภ จ สกฺกาเร จ อุสฺสุกา ยุตฺตปฺปยุตฺตา หุตฺวา เตน เตน พาหุสจฺจธมฺมกถาทินา ลาภุปฺปาทเหตุนา วิจริํ อหํฯ

ริญฺจิตฺวา ปรมํ อตฺถนฺติ ฌานวิปสฺสนามคฺคผลาทิํ อุตฺตมํ อตฺถํ ชหิตฺวา ฉฑฺเฑตฺวาฯ หีนมตฺถํ อเสวิหนฺติ จตุปจฺจยสงฺขาตอามิสภาวโต หีนํ ลามกํ อตฺถํ อโยนิโส ปริเยสนาย ปฏิเสวิํ อหํฯ กิเลสานํ วสํ คนฺตฺวาติ มานมทตณฺหาทีนํ กิเลสานํ วสํ อุปคนฺตฺวา สามญฺญตฺถํ สมณกิจฺจํ น พุชฺฌิํ น ชานิํ อหํฯ