3. ปุณฺณาเถรีคาถาวณฺณนา

ปุณฺเณ ปูรสฺสุ ธมฺเมหีติ ปุณฺณาย นาม สิกฺขมานาย คาถาฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินนฺตี พุทฺธสุญฺเญ โลเก จนฺทภาคาย นทิยา ตีเร กินฺนรโยนิยํ นิพฺพตฺตาฯ เอกทิวสํ ตตฺถ อญฺญตรํ ปจฺเจกพุทฺธํ ทิสฺวา ปสนฺนมานสา นฬมาลาย ตํ ปูเชตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคยฺห อฏฺฐาสิฯ สา เตน ปุญฺญกมฺเมน สุคตีสุเยว สํสรนฺตี อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ คหปติมหาสาลกุเล นิพฺพตฺติฯ ปุณฺณาติสฺสา นามํ อโหสิฯ สา อุปนิสฺสยสมฺปนฺนตาย วีสติวสฺสานิ วสมานา มหาปชาปติโคตมิยา สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺธา ปพฺพชิตฺวา สิกฺขมานา เอว หุตฺวา วิปสฺสนํ อารภิฯ สตฺถา ตสฺสา คนฺธกุฏิยํ นิสินฺโน เอว โอภาสํ วิสฺสชฺเชตฺวา –

[3]

‘‘ปุณฺเณ ปูรสฺสุ ธมฺเมหิ, จนฺโท ปนฺนรเสริว;

ปริปุณฺณาย ปญฺญาย, ตโมขนฺธํ ปทาลยา’’ติฯ – อิมํ คาถมาห;

ตตฺถ ปุณฺเณติ ตสฺสา อาลปนํฯ ปูรสฺสุ ธมฺเมหีติ สตฺตติํสโพธิปกฺขิยธมฺเมหิ ปริปุณฺณา โหหิฯ จนฺโท ปนฺนรเสริวาติ ร-กาโร ปทสนฺธิกโรฯ ปนฺนรเส ปุณฺณมาสิยํ สพฺพาหิ กลาหิ ปริปุณฺโณ จนฺโท วิยฯ ปริปุณฺณาย ปญฺญายาติ โสฬสนฺนํ กิจฺจานํ ปาริปูริยา ปริปุณฺณาย อรหตฺตมคฺคปญฺญายฯ ตโมขนฺธํ ปทาลยาติ โมหกฺขนฺธํ อนวเสสโต ภินฺท สมุจฺฉินฺทฯ โมหกฺขนฺธปทาลเนน สเหว สพฺเพปิ กิเลสา ปทาลิตา โหนฺตีติฯ

สา ตํ คาถํ สุตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถรี 2.1.37-45) –

‘‘จนฺทภาคานทีตีเร, อโหสิํ กินฺนรี ตทา;

อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, สยมฺภุํ อปราชิตํฯ

‘‘ปสนฺนจิตฺตา สุมนา, เวทชาตา กตญฺชลี;

นฬมาลํ คเหตฺวาน, สยมฺภุํ อภิปูชยิํฯ

‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;

ชหิตฺวา กินฺนรีเทหํ, อคจฺฉิํ ติทสํ คติํฯ

‘‘ฉตฺติํสเทวราชูนํ, มเหสิตฺตมการยิํ;

ทสนฺนํ จกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตมการยิํ;

สํเวเชตฺวาน เม จิตฺตํ, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;

สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ

‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยิํ;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ปุปฺผปูชายิทํ ผลํฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

อรหตฺตํ ปน ปตฺวา สา เถรี ตเมว คาถํ อุทาเนสิฯ อยเมว จสฺสา อญฺญาพฺยากรณคาถา อโหสีติฯ

ปุณฺณาเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ติสฺสาเถรีคาถาวณฺณนา

ติสฺเส สิกฺขสฺสุ สิกฺขายาติ ติสฺสาย สิกฺขมานาย คาถาฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินิตฺวา สมฺภตกุสลปจฺจยา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กปิลวตฺถุสฺมิํ สกฺยราชกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺตา โพธิสตฺตสฺส โอโรธภูตา ปจฺฉา มหาปชาปติโคตมิยา สทฺธิํ นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรติฯ ตสฺสา สตฺถา เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว โอภาสํ วิสฺสชฺเชตฺวา –

[4]

‘‘ติสฺเส สิกฺขสฺสุ สิกฺขาย, มา ตํ โยคา อุปจฺจคุํ;

สพฺพโยควิสํยุตฺตา, จร โลเก อนาสวา’’ติฯ – คาถํ อภาสิ;

ตตฺถ ติสฺเสติ ตสฺสา อาลปนํฯ