8. โสมาเถรีคาถาวณฺณนา

ยํ ตํ อิสีหิ ปตฺตพฺพนฺติอาทิกา โสมาย เถริยา คาถาฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินนฺตี สิขิสฺส ภควโต กาเล ขตฺติยมหาสาลกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺวา อรุณรญฺโญ อคฺคมเหสี อโหสีติ สพฺพํ อตีตวตฺถุ อภยตฺเถริยา วตฺถุสทิสํฯ ปจฺจุปฺปนฺนวตฺถุ ปน อยํ เถรี ตตฺถ ตตฺถ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺตี อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท ราชคเห พิมฺพิสารสฺส รญฺโญ ปุโรหิตสฺส ธีตา หุตฺวา นิพฺพตฺติฯ ตสฺสา โสมาติ นามํ อโหสิฯ สา วิญฺญุตํ ปตฺตา สตฺถุ ราชคหปเวสเน ปฏิลทฺธสทฺธา อุปาสิกา หุตฺวา อปรภาเค สญฺชาตสํเวคา ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตฺวา กตปุพฺพกิจฺจา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺตี น จิรสฺเสว สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถรี 2.1.71, 80-90) –

‘‘นคเร อรุณวติยา, อรุโณ นาม ขตฺติโย;

ตสฺส รญฺโญ อหุํ ภริยา, วาริตํ วารยามหํฯ

‘‘ยาวตา…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ –

สพฺพํ อภยตฺเถริยา อปทานสทิสํฯ

อรหตฺตํ ปน ปตฺวา วิมุตฺติสุเขน สาวตฺถิยํ วิหรนฺตี เอกทิวสํ ทิวาวิหารตฺถาย อนฺธวนํ ปวิสิตฺวา อญฺญตรสฺมิํ รุกฺขมูเล นิสีทิฯ อถ นํ มาโร วิเวกโต วิจฺเฉเทตุกาโม อทิสฺสมานุรูโป อุปคนฺตฺวา อากาเส ฐตฺวา –

[60]

‘‘ยํ ตํ อิสีหิ ปตฺตพฺพํ, ฐานํ ทุรภิสมฺภวํ;

น ตํ ทฺวงฺคุลปญฺญาย, สกฺกา ปปฺโปตุมิตฺถิยา’’ติฯ – อิมํ คาถมาห;

ตสฺสตฺโถ – สีลกฺขนฺธาทีนํ เอสนฏฺเฐน ‘‘อิสี’’ติ ลทฺธนาเมหิ พุทฺธาทีหิ มหาปญฺเญหิ ปตฺตพฺพํ, ตํ อญฺเญหิ ปน ทุรภิสมฺภวํ ทุนฺนิปฺผาทนียํฯ ยํ ตํ อรหตฺตสงฺขาตํ ปรมสฺสาสฏฺฐานํ, น ตํ ทฺวงฺคุลปญฺญาย นิหีนปญฺญาย อิตฺถิยา ปาปุณิตุํ สกฺกาฯ