เมนู

8. อภยมาตุเถรีคาถาวณฺณนา

อุทฺธํ ปาทตลาติอาทิกา อภยมาตาย เถริยา คาถาฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺตี ติสฺสสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺวา เอกทิวสํ สตฺถารํ ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานสา ปตฺตํ คเหตฺวา กฏจฺฉุมตฺตํ ภิกฺขํ อทาสิฯ สา เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺตี อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท ตาทิเสน กมฺมนิสฺสนฺเทน อุชฺเชนิยํ ปทุมวตี นาม นครโสภิณี อโหสิฯ ราชา พิมฺพิสาโร ตสฺสา รูปสมฺปตฺติอาทิเก คุเณ สุตฺวา ปุโรหิตสฺส อาจิกฺขิ – ‘‘อุชฺเชนิยํ กิร ปทุมวตี นาม คณิกา อโหสิ, ตมหํ ทฏฺฐุกาโมมฺหี’’ติฯ ปุโรหิโต ‘‘สาธุ, เทวา’’ติ มนฺตพเลน กุมฺภีรํ นาม ยกฺขํ อาวเหตฺวา ยกฺขานุภาเวน ราชานํ ตาวเทว อุชฺเชนีนครํ เนสิฯ ราชา ตาย สทฺธิํ เอกรตฺติํ สํวาสํ กปฺเปสิฯ สา เตน คพฺภํ คณฺหิฯ รญฺโญ จ อาโรเจสิ – ‘‘มม กุจฺฉิยํ คพฺโภ ปติฏฺฐหี’’ติฯ ตํ สุตฺวา ราชา นํ ‘‘สเจ ปุตฺโต ภเวยฺย, วฑฺเฒตฺวา มมํ ทสฺเสหี’’ติ วตฺวา นามมุทฺทิกํ ทตฺวา อคมาสิฯ สา ทสมาสจฺจเยน ปุตฺตํ วิชายิตฺวา นามคฺคหณทิวเส อภโยติ นามํ อกาสิฯ ปุตฺตญฺจ สตฺตวสฺสิกกาเล ‘‘ตว ปิตา พิมฺพิสารมหาราชา’’ติ รญฺโญ สนฺติกํ ปหิณิฯ ราชา ตํ ปุตฺตํ ปสฺสิตฺวา ปุตฺตสิเนหํ ปฏิลภิตฺวา กุมารกปริหาเรน วฑฺเฒสิฯ ตสฺส สทฺธาปฏิลาโภ ปพฺพชฺชา วิเสสาธิคโม จ เหฏฺฐา อาคโตเยวฯ ตสฺส มาตา อปรภาเค ปุตฺตสฺส อภยตฺเถรสฺส สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺธา ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺตี นจิรสฺเสว สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถรี 2.1.60-70) –

‘‘ปิณฺฑจารํ จรนฺตสฺส, ติสฺสนามสฺส สตฺถุโน;

กฏจฺฉุภิกฺขํ ปคฺคยฺห, พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํฯ

‘‘ปฏิคฺคเหตฺวา สมฺพุทฺโธ, ติสฺโส โลกคฺคนายโก;

วีถิยา สณฺฐิโต สตฺถา, อกา เม อนุโมทนํฯ

‘‘กฏจฺฉุภิกฺขํ ทตฺวาน, ตาวติํสํ คมิสฺสสิ;

ฉตฺติํสเทวราชูนํ, มเหสิตฺตํ กริสฺสสิฯ

‘‘ปญฺญาสํ จกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตํ กริสฺสสิ;

มนสา ปตฺถิตํ สพฺพํ, ปฏิลจฺฉสิ สพฺพทาฯ

‘‘สมฺปตฺติํ อนุโภตฺวาน, ปพฺพชิสฺสสิ กิญฺจนา;

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, นิพฺพายิสฺสสินาสวาฯ

‘‘อิทํ วตฺวาน สมฺพุทฺโธ, ติสฺโส โลกคฺคนายโก;

นภํ อพฺภุคฺคมี วีโร, หํสราชาว อมฺพเรฯ

‘‘สุทินฺนํ เม ทานวรํ, สุยิฏฺฐา ยาคสมฺปทา;

กฏจฺฉุภิกฺขํ ทตฺวาน, ปตฺตาหํ อจลํ ปทํฯ

‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ ทานมททิํ ตทา;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ภิกฺขาทานสฺสิทํ ผลํฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

อรหตฺตํ ปน ปตฺวา อตฺตโน ปุตฺเตน อภยตฺเถเรน ธมฺมํ กเถนฺเตน โอวาทวเสน ยา คาถา ภาสิตา, อุทานวเสน สยมฺปิ ตา เอว ปจฺจุทาหรนฺตี –

[33]

‘‘อุทฺธํ ปาทตลา อมฺม, อโธ เว เกสมตฺถกา;

ปจฺจเวกฺขสฺสุมํ กายํ, อสุจิํ ปูติคนฺธิกํฯ

[34]

‘‘เอวํ วิหรมานาย, สพฺโพ ราโค สมูหโต;

ปริฬาโห สมุจฺฉินฺโน, สีติภูตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติฯ – อาห;