4. สุนฺทรีเถรีคาถาวณฺณนา

เปตานิ โภติ ปุตฺตานีติอาทิกา สุนฺทริยา เถริยา คาถาฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินนฺตี อิโต เอกติํสกปฺเป เวสฺสภุสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺวา เอกทิวสํ สตฺถารํ ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานสา ภิกฺขํ ทตฺวา ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิฯ สตฺถา ตสฺสา จิตฺตปฺปสาทํ ญตฺวา อนุโมทนํ กตฺวา ปกฺกามิฯ สา เตน ปุญฺญกมฺเมน ตาวติํเสสุ นิพฺพตฺติตฺวา ตตฺถ ยาวตายุกํ ฐตฺวา ทิพฺพสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา ตโต จุตา อปราปรํ สุคตีสุเยว สํสรนฺตี ปริปกฺกญาณา หุตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท พาราณสิยํ สุชาตสฺส นาม พฺราหฺมณสฺส ธีตา หุตฺวา นิพฺพตฺติฯ ตสฺสา รูปสมฺปตฺติยา สุนฺทรีติ นามํ อโหสิฯ วยปฺปตฺตกาเล จสฺสา กนิฏฺฐภาตา กาลมกาสิฯ อถสฺสา ปิตา ปุตฺตโสเกน อภิภูโต ตตฺถ ตตฺถ วิจรนฺโต วาสิฏฺฐิตฺเถริยา สมาคนฺตฺวา ตํ โสกวิโนทนการณํ ปุจฺฉนฺโต ‘‘เปตานิ โภติ ปุตฺตานี’’ติอาทิกา ทฺเว คาถา อภาสิฯ เถรี ตํ โสกาภิภูตํ ญตฺวา โสกํ วิโนเทตุกามา ‘‘พหูนิ ปุตฺตสตานี’’ติอาทิกา ทฺเว คาถา วตฺวา อตฺตโน อโสกภาวํ กเถสิฯ ตํ สุตฺวา พฺราหฺมโณ ‘‘กถํ ตฺวํ, อยฺเย, เอวํ อโสกา ชาตา’’ติ อาหฯ ตสฺส เถรี รตนตฺตยคุณํ กเถสิฯ

อถ พฺราหฺมโณ ‘‘กุหิํ สตฺถา’’ติ ปุจฺฉิตฺวา ‘‘อิทานิ มิถิลายํ วิหรตี’’ติ ตํ สุตฺวา ตาวเทว รถํ โยเชตฺวา รเถน มิถิลํ คนฺตฺวา สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา สมฺโมทนียํ กถํ กตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ ตสฺส สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิฯ โส ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา ฆเฏนฺโต วายมนฺโต ตติเย ทิวเส อรหตฺตํ ปาปุณิฯ อถ สารถิ รถํ อาทาย พาราณสิํ คนฺตฺวา พฺราหฺมณิยา ตํ ปวตฺติํ อาโรเจสิฯ สุนฺทรี อตฺตโน ปิตุ ปพฺพชิตภาวํ สุตฺวา, ‘‘อมฺม, อหมฺปิ ปพฺพชิสฺสามี’’ติ มาตรํ อาปุจฺฉิฯ มาตา ‘‘ยํ อิมสฺมิํ เคเห โภคชาตํ, สพฺพํ ตํ ตุยฺหํ สนฺตกํ, ตฺวํ อิมสฺส กุลสฺส ทายาทิกา ปฏิปชฺช, อิมํ สพฺพโภคํ ปริภุญฺช, มา ปพฺพชี’’ติ อาหฯ สา ‘‘น มยฺหํ โภเคหิ อตฺโถ, ปพฺพชิสฺสาเมวาหํ, อมฺมา’’ติ มาตรํ อนุชานาเปตฺวา มหติํ สมฺปตฺติํ เขฬปิณฺฑํ วิย ฉฑฺเฑตฺวา ปพฺพชิฯ ปพฺพชิตฺวา จ สิกฺขมานาเยว หุตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา ฆเฏนฺตี วายมนฺตี เหตุสมฺปนฺนตาย ญาณสฺส ปริปากํ คตตฺตา สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน –

‘‘ปิณฺฑปาตํ จรนฺตสฺส, เวสฺสภุสฺส มเหสิโน;

กฏจฺฉุภิกฺขมุคฺคยฺห, พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํฯ

‘‘ปฏิคฺคเหตฺวา สมฺพุทฺโธ, เวสฺสภู โลกนายโก;

วีถิยา สณฺฐิโต สตฺถา, อกา เม อนุโมทนํฯ

‘‘กฏจฺฉุภิกฺขํ ทตฺวาน, ตาวติํสํ คมิสฺสสิ;

ฉตฺติํสเทวราชูนํ, มเหสิตฺตํ กริสฺสสิฯ

‘‘ปญฺญาสํ จกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตํ กริสฺสสิ;

มนสา ปตฺถิตํ สพฺพํ, ปฏิลจฺฉสิ สพฺพทาฯ

‘‘สมฺปตฺติํ อนุโภตฺวาน, ปพฺพชิสฺสสิ กิญฺจนา;

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, นิพฺพายิสฺสสินาสวาฯ