5. วฑฺฒตฺเถรคาถาวณฺณนา

สาธู หีติอาทิกา อายสฺมโต วฑฺฒตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท ภารุกจฺฉนคเร คหปติกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วฑฺโฒติ ลทฺธนาโม อนุปุพฺเพน วฑฺฒติฯ อถสฺส มาตา สํสาเร สญฺชาตสํเวคา ปุตฺตํ ญาตีนํ นิยฺยาเทตฺวา ภิกฺขุนีนํ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺตี อรหตฺตํ ปาปุณิตฺวา อปเรน สมเยน ปุตฺตมฺปิ วิญฺญุตํ ปตฺตํ เวฬุทนฺตตฺเถรสฺส สนฺติเก ปพฺพาเชสิฯ โส ปพฺพชิโต พุทฺธวจนํ อุคฺคเหตฺวา พหุสฺสุโต ธมฺมกถิโก หุตฺวา คนฺถธุรํ วหนฺโต เอกทิวสํ ‘‘เอกโก สนฺตรุตฺตโรว มาตรํ ปสฺสิสฺสามี’’ติ ภิกฺขุนุปสฺสยํ อคมาสิฯ ตํ ทิสฺวา มาตา ‘‘กสฺมา ตฺวํ เอกโก สนฺตรุตฺตโรว อิธาคโต’’ติ โจเทสิฯ โส มาตรา โจทิยมาโน ‘‘อยุตฺตํ มยา กต’’นฺติ อุปฺปนฺนสํเวโค วิหารํ คนฺตฺวา ทิวาฏฺฐาเน นิสินฺโน วิปสฺสิตฺวา อรหตฺตํ ปตฺวา มาตุ โอวาทสมฺปตฺติปกาสนมุเขน อญฺญํ พฺยากโรนฺโต –

[335]

‘‘สาธู หิ กิร เม มาตา, ปโตทํ อุปทํสยิ;

ยสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, อนุสิฏฺโฐ ชเนตฺติยา;

อารทฺธวีริโย ปหิตตฺโต, ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํฯ

[336]

‘‘อรหา ทกฺขิเณยฺโยมฺหิ, เตวิชฺโช อมตทฺทโส;

เชตฺวา นมุจิโน เสนํ, วิหรามิ อนาสโวฯ

[337]

‘‘อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธา จ, เย เม วิชฺชิํสุ อาสวา;

สพฺเพ อเสสา อุจฺฉินฺนา, น จ อุปฺปชฺชเร ปุนฯ

[338]

‘‘วิสารทา โข ภคินี, เอวมตฺถํ อภาสยิ;

อปิหา นูน มยิปิ, วนโถ เต น วิชฺชติฯ

[339]

‘‘ปริยนฺตกตํ ทุกฺขํ, อนฺติโมยํ สมุสฺสโย;

ชาติมรณสํสาโร, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติฯ – อิมา คาถา อภาสิ;