5. มาลุกฺยปุตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา

รูปํ ทิสฺวา สติ มุฏฺฐาติอาทิกา อายสฺมโต มาลุกฺยปุตฺตสฺส คาถาฯ อิมสฺส อายสฺมโต วตฺถุ เหฏฺฐา ฉกฺกนิปาเต (เถรคา. 399 อาทโย) วุตฺตเมวฯ ตา ปน คาถา เถเรน อรหตฺเต ปติฏฺฐิเตน ญาตีนํ ธมฺมเทสนาวเสน ภาสิตาฯ อิธ ปน ปุถุชฺชนกาเล ‘‘สาธุ เม, ภนฺเต, ภควา สํขิตฺเตน ธมฺมํ เทเสตู’’ติ ยาจิเตน สตฺถารา ‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, มาลุกฺยปุตฺต, เย เต จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา อทิฏฺฐา อทิฏฺฐปุพฺพา, น จ ปสฺสสิ, น จ เต โหติ ปสฺเสยฺยนฺติ, อตฺถิ เต ตตฺถ ฉนฺโท วา ราโค วา เปมํ วา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘เย เต โสตวิญฺเญยฺยา สทฺทา…เป.… ฆาน…ชิวฺหา…กาย…มโนวิญฺเญยฺยา ธมฺมา อวิญฺญาตา อวิญฺญาตปุพฺพา, น จ วิชานาสิ, น จ เต โหติ วิชาเนยฺยนฺติ, อตฺถิ เต ตตฺถ ฉนฺโท วา ราโค วา เปมํ วา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘เอตฺถ จ เต, มาลุกฺยปุตฺต, ทิฏฺฐสุตมุตวิญฺญาตพฺเพสุ ธมฺเมสุ ทิฏฺเฐ ทิฏฺฐมตฺตํ ภวิสฺสติ, สุเต สุตมตฺตํ, มุเต มุตมตฺตํ, วิญฺญาเต วิญฺญาตมตฺตํ ภวิสฺสติฯ ยโต โข เต, มาลุกฺยปุตฺต, ทิฏฺฐสุตมุตวิญฺญาตพฺเพสุ ธมฺเมสุ ทิฏฺเฐ ทิฏฺฐมตฺตํ, สุเต สุตมตฺตํ, มุเต มุตมตฺตํ, วิญฺญาเต วิญฺญาตมตฺตํ ภวิสฺสติ, ตโต ตฺวํ, มาลุกฺยปุตฺต, น เตนฯ ยโต ตฺวํ, มาลุกฺยปุตฺต, น เตน, ตโต ตฺวํ, มาลุกฺยปุตฺต, น ตตฺถฯ ยโต ตฺวํ, มาลุกฺยปุตฺต, น ตตฺถ, ตโต ตฺวํ, มาลุกฺยปุตฺต, เนวิธ น หุรํ น อุภยมนฺตเรน, เอเสวนฺโต ทุกฺขสฺสา’’ติ (สํ. นิ. 4.95)ฯ สํขิตฺเตน ธมฺเม เทสิเต ตสฺส ธมฺมสฺส สาธุกํ อุคฺคหิตภาวํ ปกาเสนฺเตน –

[794]

‘‘รูปํ ทิสฺวา สติ มุฏฺฐา, ปิยํ นิมิตฺตํ มนสิ กโรโต;

สารตฺตจิตฺโต เวเทติ, ตญฺจ อชฺโฌส ติฏฺฐติฯ

[795]

‘‘ตสฺส วฑฺฒนฺติ เวทนา, อเนกา รูปสมฺภวา;

อภิชฺฌา จ วิเหสา จ, จิตฺตมสฺสูปหญฺญติ;

เอวมาจินโต ทุกฺขํ, อารา นิพฺพาน วุจฺจติฯ

[796]

‘‘สทฺทํ สุตฺวา สติ มุฏฺฐา, ปิยํ นิมิตฺตํ มนสิ กโรโต;

สารตฺตจิตฺโต เวเทติ, ตญฺจ อชฺโฌส ติฏฺฐติฯ

[797]