6. วงฺคนฺตปุตฺตอุปเสนตฺเถรคาถาวณฺณนา

วิวิตฺตํ อปฺปนิคฺโฆสนฺติอาทิกา อายสฺมโต อุปเสนตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุณมาโน สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ สมนฺตปาสาทิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา สตฺถุ อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถตฺวา ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท นาลกคาเม รูปสารีพฺราหฺมณิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ, อุปเสโนติสฺส นามํ อโหสิฯ โส วยปฺปตฺโต ตโย เวเท อุคฺคเหตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปทาย เอกวสฺสิโก ‘‘อริยคพฺภํ วฑฺเฒมี’’ติ เอกํ กุลปุตฺตํ อตฺตโน สนฺติเก อุปสมฺปาเทตฺวา เตน สทฺธิํ สตฺถุ สนฺติกํ คโตฯ สตฺถารา จสฺส ตสฺส อวสฺสิกสฺส ภิกฺขุโน สทฺธิวิหาริกภาวํ สุตฺวา, ‘‘อติลหุํ โข ตฺวํ, โมฆปุริส, พาหุลฺลาย อาวตฺโต’’ติ (มหาว. 75) ครหิโตฯ ‘‘อิทานาหํ ยทิปิ ปริสํ นิสฺสาย สตฺถารา ครหิโต, ปริสํเยว ปน นิสฺสาย สตฺถุ ปาสํโสปิ ภวิสฺสามี’’ติ วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.2.86-96) –

‘‘ปทุมุตฺตรํ ภควนฺตํ, โลกเชฏฺฐํ นราสภํ;

ปพฺภารมฺหิ นิสีทนฺตํ, อุปคจฺฉิํ นรุตฺตมํฯ

‘‘กณิการปุปฺผํ ทิสฺวา, วณฺเฏ เฉตฺวานหํ ตทา;

อลงฺกริตฺวา ฉตฺตมฺหิ, พุทฺธสฺส อภิโรปยิํฯ

‘‘ปิณฺฑปาตญฺจ ปาทาสิํ, ปรมนฺนํ สุโภชนํ;

พุทฺเธน นวเม ตตฺถ, สมเณ อฏฺฐ โภชยิํฯ

‘‘อนุโมทิ มหาวีโร, สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล;

อิมินา ฉตฺตทาเนน, ปรมนฺนปเวจฺฉนาฯ

‘‘เตน จิตฺตปฺปสาเทน, สมฺปตฺติมนุโภสฺสสิ;

ฉตฺติํสกฺขตฺตุํ เทวินฺโท, เทวรชฺชํ กริสฺสติฯ

‘‘เอกวีสติกฺขตฺตุญฺจ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติ;

ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํฯ

‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;

โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ

‘‘สาสเน ทิพฺพมานมฺหิ, มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ;

ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโตฯ

‘‘อุปเสโนติ นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก;

สมนฺตปาสาทิกตฺตา, อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสฺสติฯ

‘‘จริมํ วตฺตเต มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;

ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ, เชตฺวา มารํ สวาหนํฯ

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

อรหตฺตํ ปน ปตฺวา สยมฺปิ สพฺเพ ธุตงฺคธมฺเม สมาทาย วตฺตติ, อญฺเญปิ ตทตฺถาย สมาทเปติ , เตน นํ ภควา สมนฺตปาสาทิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิฯ โส อปเรน สมเยน โกสมฺพิยํ กลเห อุปฺปนฺเน ภิกฺขุสงฺเฆ จ ทฺวิธาภูเต เอเกน ภิกฺขุนา ตํ กลหํ ปริวชฺชิตุกาเมน ‘‘เอตรหิ โข กลโห อุปฺปนฺโน, สงฺโฆ ทฺวิธาภูโต, กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ ปุฏฺโฐ วิเวกวาสโต ปฏฺฐาย ตสฺส ปฏิปตฺติํ กเถนฺโต –

[577]

‘‘วิวิตฺตํ อปฺปนิคฺโฆสํ, วาฬมิคนิเสวิตํ;

เสเว เสนาสนํ ภิกฺขุ, ปฏิสลฺลานการณาฯ

[578]

‘‘สงฺการปุญฺชา อาหตฺวา, สุสานา รถิยาหิ จ;

ตโต สงฺฆาฏิกํ กตฺวา, ลูขํ ธาเรยฺย จีวรํฯ

[579]

‘‘นีจํ มนํ กริตฺวาน, สปทานํ กุลา กุลํ;

ปิณฺฑิกาย จเร ภิกฺขุ, คุตฺตทฺวาโร สุสํวุโตฯ

[580]

‘‘ลูเขนปิ วา สนฺตุสฺเส, นาญฺญํ ปตฺเถ รสํ พหุํ;

รเสสุ อนุคิทฺธสฺส, ฌาเน น รมตี มโนฯ

[581]

‘‘อปฺปิจฺโฉ เจว สนฺตุฏฺโฐ, ปวิวิตฺโต วเส มุนิ;

อสํสฏฺโฐ คหฏฺเฐหิ, อนาคาเรหิ จูภยํฯ

[582]

‘‘ยถา ชโฬ ว มูโค ว, อตฺตานํ ทสฺสเย ตถา;

นาติเวลํ สมฺภาเสยฺย, สงฺฆมชฺฌมฺหิ ปณฺฑิโตฯ

[583]

‘‘น โส อุปวเท กญฺจิ, อุปฆาตํ วิวชฺชเย;

สํวุโต ปาติโมกฺขสฺมิํ, มตฺตญฺญู จสฺส โภชเนฯ

[584] ‘‘สุคฺคหีตนิมิตฺตสฺส, จิตฺตสฺสุปฺปาทโกวิโทฯ

สมถํ อนุยุญฺเชยฺย, กาเลน จ วิปสฺสนํฯ

[585]

‘‘วีริยสาตจฺจสมฺปนฺโน, ยุตฺตโยโค สทา สิยา;

น จ อปฺปตฺวา ทุกฺขนฺตํ, วิสฺสาสํ เอยฺย ปณฺฑิโตฯ

[586]

‘‘เอวํ วิหรมานสฺส, สุทฺธิกามสฺส ภิกฺขุโน;

ขียนฺติ อาสวา สพฺเพ, นิพฺพุติญฺจาธิคจฺฉตี’’ติฯ –

อิมา คาถา อภาสิฯ

ตตฺถ วิวิตฺตนฺติ, ชนวิวิตฺตํ สุญฺญํ อรญฺญาทิํฯ อปฺปนิคฺโฆสนฺติ, นิสฺสทฺทํ สทฺทสงฺฆฏฺฏนรหิตํฯ วาฬมิคนิเสวิตนฺติ, สีหพฺยคฺฆทีปิวาฬมิเคหิ จริตํฯ อิมินาปิ ชนวิเวกํเยว ทสฺเสติ ปนฺตเสนาสนภาวทีปนโตฯ เสนาสนนฺติ, สยิตุํ อาสยิตุญฺจ ยุตฺตภาเวน วสนฏฺฐานํ อิธ เสนาสนนฺติ อธิปฺเปตํฯ ปฏิสลฺลานการณาติ, ปฏิสลฺลานนิมิตฺตํ, นานารมฺมณโต นิวตฺเตตฺวา กมฺมฏฺฐาเนเยว จิตฺตสฺส ปฏิ ปฏิ สมฺมเทว อลฺลียนตฺถํฯ

เอวํ ภาวนานุรูปํ เสนาสนํ นิทฺทิสนฺโต เสนาสเน สนฺโตสํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ จีวราทีสุปิ ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘สํการปุญฺชา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ สํการปุญฺชาติ สํการานํ ปุญฺชํ สํการปุญฺชํ, ตโต กจวรฏฺฐานาฯ อาหตฺวาติ อาหริตฺวาฯ ตโตติ ตถา อาหฏโจฬกฺขณฺเฑหิฯ กรเณ หิ อิทํ นิสฺสกฺกวจนํ ลูขนฺติ สตฺถลูขรชนลูขาทินา ลูขํ อวณฺณามฏฺฐํฯ ธาเรยฺยาติ นิวาสนาทิวเสน ปริหเรยฺย, เอเตน จีวรสนฺโตสํ วทติฯ

นีจ มนํ กริตฺวานาติ ‘‘อนฺตมิทํ, ภิกฺขเว, ชีวิกาน’’นฺติอาทิกํ (อิติวุ. 91; สํ. นิ. 3.80) สุคโตวาทํ อนุสฺสริตฺวา นิหตมานทปฺปํ จิตฺตํ กตฺวาฯ

สปทานนฺติ ฆเรสุ อวขณฺฑรหิตํ; อนุฆรนฺติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘กุลา กุล’’นฺติฯ กุลา กุลนฺติ กุลโต กุลํ, กุลานุปุพฺพิยา ฆรปฏิปาฏิยาติ อตฺโถฯ ปิณฺฑิกายาติ มิสฺสกภิกฺขาย, อิมินา ปิณฺฑปาตสนฺโตสํ วทติฯ คุตฺตทฺวาโรติ สุปิหิตจกฺขาทิทฺวาโรฯ สุสํวุโตติ หตฺถกุกฺกุจฺจาทีนํ อภาเวน สุฏฺฐุ สํวุโตฯ

ลูเขนปิ วาติ อปิสทฺโท สมุจฺจเย, วา-สทฺโท วิกปฺเปฯ อุภเยนปิ ลูเขนปิ อปฺเปนปิ เยน เกนจิ สุลเภน อิตรีตเรน สนฺตุสฺเส สมํ สมฺมา ตุสฺเสยฺยฯ เตนาห ‘‘นาญฺญํ ปตฺเถ รสํ พหุ’’นฺติฯ นาญฺญํ ปตฺเถ รสํ พหุนฺติ อตฺตนา ยถาลทฺธโต อญฺญํ มธุราทิรสํ พหุํ ปณีตญฺจ น ปตฺเถยฺย น ปิเหยฺย, อิมินา คิลานปจฺจเยปิ สนฺโตโส ทสฺสิโต โหติฯ รเสสุ เคธวารณตฺถํ ปน การณํ วทนฺโต รเสสุ อนุคิทฺธสฺส, ฌาเน น รมตี มโน’’ติ อาหฯ อินฺทฺริยสํวรมฺปิ อปริปูเรนฺตสฺส กุโต วิกฺขิตฺตจิตฺตสมาธานนฺติ อธิปฺปาโยฯ

เอวํ จตูสุ ปจฺจเยสุ สลฺเลขปฏิปตฺติํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อวสิฏฺฐกถาวตฺถูนิ ทสฺเสตุํ ‘‘อปฺปิจฺโฉ เจวา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ อปฺปิจฺโฉติ, อนิจฺโฉ จตูสุ ปจฺจเยสุ อิจฺฉารหิโต, เตน จตุพฺพิธปจฺจเยสุ ตณฺหุปฺปาทวิกฺขมฺภนมาหฯ สนฺตุฏฺโฐติ, จตูสุ ปจฺจเยสุ ยถาลาภสนฺโตสาทินา สนฺตุฏฺโฐฯ โย หิ –

‘‘อตีตํ นานุโสเจยฺย, นปฺปชปฺเปยฺยนาคตํ;

ปจฺจุปฺปนฺเนน ยาเปยฺย, โส ‘สนฺตุฏฺโฐ’ติ ปวุจฺจตี’’ติฯ

ปวิวิตฺโตติ คณสงฺคณิกํ ปหาย กาเยน ปวิวิตฺโต วูปกฏฺโฐฯ จิตฺตวิเวกาทิเก หิ ปรโต วกฺขติฯ วเสติ สพฺพตฺถ โยเชตพฺพํฯ โมเนยฺยธมฺมสมนฺนาคเมน มุนิฯ อสํสฏฺโฐติ ทสฺสนสวนสมุลฺลปนสมฺโภคกายสํสคฺคานํ อภาเวน อสํสฏฺโฐ ยถาวุตฺตสํสคฺครหิโตฯ อุภยนฺติ, คหฏฺเฐหิ อนาคาเรหิ จาติ อุภเยหิปิ อสํสฏฺโฐฯ กรเณ หิ อิทํ ปจฺจตฺตวจนํฯ

อตฺตานํ ทสฺสเย ตถาติ อชโฬ อมูโคปิ สมาโน ยถา ชโฬ วา มูโค วา, ตถา อตฺตานํ ทสฺเสยฺย, เอเตน ปาคพฺพิยปฺปหานมาหฯ

ชโฬ ว มูโค วาติ จ คาถาสุขตฺถํ รสฺสตฺตํ กตํ, สมุจฺจยตฺโถ จ วาสทฺโทฯ นาติเวลํ สมฺภาเสยฺยาติ อติเวลํ อติกฺกนฺตปมาณํ น ภาเสยฺย, มตฺตภาณี อสฺสาติ อตฺโถฯ สงฺฆมชฺฌมฺหีติ ภิกฺขุสงฺเฆ, ชนสมูเห วาฯ

น โส อุปวเท กญฺจีติ โส ยถาวุตฺตปฏิปตฺติโก ภิกฺขุ หีนํ วา มชฺฌิมํ วา อุกฺกฏฺฐํ วา ยํกิญฺจิ น วาจาย อุปวเทยฺยฯ อุปฆาตํ วิวชฺชเยติ กาเยน อุปฆาตํ ปริวิเหฐนํ วชฺเชยฺยฯ สํวุโต ปาติโมกฺขสฺมินฺติ ปาติโมกฺขมฺหิ ปาติโมกฺขสํวรสีเล สํวุโต อสฺส, ปาติโมกฺขสํวเรน ปิหิตกายวาโจ สิยาติ อตฺโถฯ มตฺตญฺญู จสฺส โภชเนติ ปริเยสนปฏิคฺคหณปริโภควิสฺสชฺชเนสุ โภชเน ปมาณญฺญู สิยาฯ

สุคฺคหีตนิมิตฺตสฺสาติ ‘‘เอวํ เม มนสิ กโรโต จิตฺตํ สมาหิตํ อโหสี’’ติ ตทาการํ สลฺลกฺเขนฺโต สุฏฺฐุ คหิตสมาธินิมิตฺโต อสฺสฯ ‘‘สุคฺคหีตนิมิตฺโต โส’’ติปิ ปาโฐ, โส โยคีติ อตฺโถฯ จิตฺตสฺสุปฺปาทโกวิโทติ เอวํ ภาวยโต จิตฺตํ ลีนํ โหติ, ‘‘เอวํ อุทฺธต’’นฺติ ลีนสฺส อุทฺธตสฺส จ จิตฺตสฺส อุปฺปตฺติการเณ กุสโล อสฺสฯ ลีเน หิ จิตฺเต ธมฺมวิจยวีริยปีติสมฺโพชฺฌงฺคา ภาเวตพฺพา, อุทฺธเต ปสฺสทฺธิสมาธิอุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคาฯ สติสมฺโพชฺฌงฺโค ปน สพฺพตฺถ อิจฺฉิตพฺโพฯ เตนาห ภควา – ‘‘ยสฺมิญฺจ โข, ภิกฺขเว, สมเย ลีนํ จิตฺตํ โหติ, กาโล ตสฺมิํ สมเย ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺคสฺส ภาวนายา’’ติอาทิ (สํ. นิ. 5.234)ฯ สมถํ อนุยุญฺเชยฺยาติ สมถภาวนํ ภาเวยฺย, อนุปฺปนฺนํ สมาธิํ อุปฺปาเทยฺย, อุปฺปนฺนญฺจ ยาว วสีภาวปฺปตฺติ, ตาว วฑฺเฒยฺย พฺยูเหยฺยาติ อตฺโถฯ กาเลน จ วิปสฺสนนฺติ ยถาลทฺธํ สมาธิํ นิกนฺติยา อปริยาทาเนน หานภาคิยํ ฐิติภาคิยํ วา อกตฺวา นิพฺเพธภาคิยํว กตฺวา กาเลน วิปสฺสนญฺจ อนุยุญฺเชยฺยฯ อถ วา กาเลน จ วิปสฺสนนฺติ สมถํ อนุยุญฺชนฺโต ตสฺส ถิรีภูตกาเล สงฺโกจํ อนาปชฺชิตฺวา อริยมคฺคาธิคมาย วิปสฺสนํ อนุยุญฺเชยฺยฯ ยถาห –

‘‘อถ วา สมาธิลาเภน, วิวิตฺตสยเนน วา;

ภิกฺขุ วิสฺสาสมาปาทิ, อปฺปตฺโต อาสวกฺขย’’นฺติฯ (ธ. ป. 271-272);

เตน วุตฺตํ – ‘‘วีริยสาตจฺจสมฺปนฺโน’’ติอาทิฯ สตตภาโว สาตจฺจํ, วีริยสฺส สาตจฺจํ, เตน สมฺปนฺโน สมนฺนาคโต, สตตปวตฺตวีริโย, นิจฺจปคฺคหิตวีริโยติ อตฺโถฯ ยุตฺตโยโค สทา สิยาติ สพฺพกาลํ ภาวนานุยุตฺโต สิยาฯ ทุกฺขนฺตนฺติ วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตํ ปริโยสานํ นิโรธํ นิพฺพานํ อปฺปตฺวา วิสฺสาสํ น เอยฺย น คจฺเฉยฺยฯ ‘‘อหํ ปริสุทฺธสีโล ฌานลาภี อภิญฺญาลาภี วิปสฺสนํ มตฺถกํ ปาเปตฺวา ฐิโต’’ติ วา วิสฺสฏฺโฐ น ภเวยฺยาติ อตฺโถฯ

เอวํ วิหรมานสฺสาติ, เอวํ วิวิตฺตเสนาสนเสวนาทินา วิปสฺสนาวเสน ยุตฺตโยคตาปริโยสาเนน วิธินา วิหรนฺตสฺสฯ สุทฺธิกามสฺสาติ, ญาณทสฺสนวิสุทฺธิํ อจฺจนฺตวิสุทฺธิํ นิพฺพานํ อรหตฺตญฺจ อิจฺฉนฺตสฺสฯ สํสาเร ภยสฺส อิกฺขโต ภิกฺขุโน, กามาสวาทโย สพฺเพ อาสวา ขียนฺติ ขยํ อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺติ, เตสํ ขยคมเนเนว สอุปาทิเสสอนุปาทิเสสปเภทํ ทุวิธมฺปิ นิพฺพานํ อธิคจฺฉติ ปาปุณาติฯ

เอวํ เถโร ตสฺส ภิกฺขุโน โอวาททานาปเทเสน อตฺตนา ตถาปฏิปนฺนภาวํ ทีเปนฺโต อญฺญํ พฺยากาสิฯ

วงฺคนฺตปุตฺตอุปเสนตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. (อปร)-โคตมตฺเถรคาถาวณฺณนา

วิชาเนยฺย สกํ อตฺถนฺติอาทิกา อายสฺมโต อปรสฺส โคตมตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินิตฺวา อมฺหากํ ภควโต อุปฺปตฺติโต ปุเรตรเมว สาวตฺถิยํ อุทิจฺจพฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ติณฺณํ เวทานํ ปารคู หุตฺวา, วาทมคฺคํ อุคฺคเหตฺวา อตฺตโน วาทสฺส อุปริ อุตฺตริํ วทนฺตํ อลภนฺโต เตหิ เตหิ วิคฺคาหิกกถํ อนุยุตฺโต วิจรติฯ อถ อมฺหากํ ภควา โลเก อุปฺปชฺชิตฺวา ปวตฺติตวรธมฺมจกฺโก อนุปุพฺเพน ยสาทิเก เวเนยฺเย วิเนตฺวา อนาถปิณฺฑิกสฺส อภิยาจนาย สาวตฺถิํ อุปคจฺฉิฯ ตทา สตฺถุ เชตวนปฏิคฺคเห ปฏิลทฺธสทฺโธ สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจิฯ สตฺถา อญฺญตรํ ปิณฺฑจาริกํ ภิกฺขุํ อาณาเปสิ – ‘‘ภิกฺขุ, อิมํ ปพฺพาเชหี’’ติฯ โส เตน ปพฺพาชิยมาโน ขุรคฺเคเยว อรหตฺตํ ปาปุณิตฺวา โกสลชนปทํ คนฺตฺวา ตตฺถ จิรํ วสิตฺวา ปุน สาวตฺถิํ ปจฺจาคมิฯ ตํ พหู ญาตกา พฺราหฺมณมหาสาลา อุปสงฺกมิตฺวา ปยิรุปาสิตฺวา นิสินฺนา ‘‘อิมสฺมิํ โลเก พหู สมณพฺราหฺมณา สํสาเร สุทฺธิวาทา, เตสุ กตเมสํ นุ โข วาโท นิยฺยานิโก, กถํ ปฏิปชฺชนฺโต สํสารโต สุชฺฌตี’’ติ ปุจฺฉิํสุฯ เถโร เตสํ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต –

[587]

‘‘วิชาเนยฺย สกํ อตฺถํ, อวโลเกยฺยาถ ปาวจนํ;

ยญฺเจตฺถ อสฺส ปติรูปํ, สามญฺญํ อชฺฌูปคตสฺสฯ

[588]

‘‘มิตฺตํ อิธ จ กลฺยาณํ, สิกฺขา วิปุลํ สมาทานํ;

สุสฺสูสา จ ครูนํ, เอตํ สมณสฺส ปติรูปํฯ

[589]

‘‘พุทฺเธสุ สคารวตา, ธมฺเม อปจิติ ยถาภูตํ;

สงฺเฆ จ จิตฺตีกาโร, เอตํ สมณสฺส ปติรูปํฯ

[590]

‘‘อาจารโคจเร ยุตฺโต, อาชีโว โสธิโต อคารยฺโห;

จิตฺตสฺส จ สณฺฐปนํ, เอตํ สมณสฺส ปติรูปํฯ

[591]

‘‘จาริตฺตํ อถ วาริตฺตํ, อิริยาปถิยํ ปสาทนิยํ;

อธิจิตฺเต จ อาโยโค, เอตํ สมณสฺส ปติรูปํฯ

[592]

‘‘อารญฺญกานิ เสนาสนานิ, ปนฺตานิ อปฺปสทฺทานิ;

ภชิตพฺพานิ มุนินา, เอตํ สมณสฺส ปติรูปํฯ

[593]

‘‘สีลญฺจ พาหุสจฺจญฺจ, ธมฺมานํ ปวิจโย ยถาภูตํ;

สจฺจานํ อภิสมโย, เอตํ สมณสฺส ปติรูปํฯ

[594]

‘‘ภาเวยฺย จ อนิจฺจนฺติ, อนตฺตสญฺญํ อสุภสญฺญญฺจ;

โลกมฺหิ จ อนภิรติํ, เอตํ สมณสฺส ปติรูปํฯ

[595]