เมนู

11. อุปาลิตฺเถรคาถาวณฺณนา

สทฺธาย อภินิกฺขมฺมาติ อายสฺมโต อุปาลิตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร กุลฆเร นิพฺพตฺโต เอกทิวสํ สตฺถุ ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ วินยธรานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ โส ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กปฺปกเคเห ปฏิสนฺธิํ คณฺหิ, อุปาลีติสฺส นามํ อกํสุฯ โส วยปฺปตฺโต อนุรุทฺธาทีนํ ฉนฺนํ ขตฺติยานํ ปสาทโก หุตฺวา ตถาคเต อนุปิยมฺพวเน วิหรนฺเต ปพฺพชนตฺถาย นิกฺขมนฺเตหิ ฉหิ ขตฺติเยหิ สทฺธิํ นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิฯ ตสฺส ปพฺพชฺชาวิธานํ ปาฬิยํ อาคตเมว (จูฬว. 330)ฯ

โส ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปนฺโน สตฺถุ สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา ‘‘มยฺหํ, ภนฺเต, อรญฺญวาสํ อนุชานาถา’’ติ อาหฯ ภิกฺขุ ตว อรญฺเญ วสนฺตสฺส เอกเมว ธุรํ วฑฺฒิสฺสติ, อมฺหากํ ปน สนฺติเก วสนฺตสฺส คนฺถธุรญฺจ วิปสฺสนาธุรญฺจ ปริปูเรสฺสตีติฯ เถโร สตฺถุ วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.1.441-595) –

‘‘นคเร หํสวติยา, สุชาโต นาม พฺราหฺมโณ;

อสีติโกฏินิจโย, ปหูตธนธญฺญวาฯ

‘‘อชฺฌายโก มนฺตธโร, ติณฺณํ เวทาน ปารคู;

ลกฺขเณ อิติหาเส จ, สธมฺเม ปารมิํ คโตฯ

‘‘ปริพฺพาชา เอกสิขา, โคตมา พุทฺธสาวกา;

จรกา ตาปสา เจว, จรนฺติ มหิยา ตทาฯ

‘‘เตปิ มํ ปริวาเรนฺติ, พฺราหฺมโณ วิสฺสุโต อิติ;

พหุชฺชโน มํ ปูเชติ, นาหํ ปูเชมิ กิญฺจนํฯ

‘‘ปูชารหํ น ปสฺสามิ, มานตฺถทฺโธ อหํ ตทา;

พุทฺโธติ วจนํ นตฺถิ, ตาว นุปฺปชฺชเต ชิโนฯ

‘‘อจฺจเยน อโหรตฺตํ, ปทุมุตฺตรนามโก;

สพฺพํ ตมํ วิโนเทตฺวา, โลเก อุปฺปชฺชิ จกฺขุมาฯ