เมนู

2. ธมฺมปาลตฺเถรคาถาวณฺณนา

โย หเว ทหโร ภิกฺขูติ อายสฺมโต ธมฺมปาลตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต เกนจิเทว กรณีเยน วนนฺตํ อุปคโต สตฺถารํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ปิลกฺขผลมทาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สตฺถริ ปรินิพฺพุเต อวนฺติรฏฺเฐ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา ธมฺมปาโลติ ลทฺธนาโม วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลํ คนฺตฺวา สิปฺปํ อุคฺคเหตฺวา ปฏินิวตฺเตนฺโต อนฺตรามคฺเค เอกสฺมิํ วิหาเร อญฺญตรํ เถรํ ทิสฺวา ตสฺส สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา ฉฬภิญฺโญ อโหสิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.39.21-25) –

‘‘วนนฺตเร พุทฺธํ ทิสฺวา, อตฺถทสฺสิํ มหายสํ;

ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, ปิลกฺขสฺสาททิํ ผลํฯ

‘‘อฏฺฐารเส กปฺปสเต, ยํ ผลมททิํ ตทา;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

ฉฬภิญฺโญ ปน หุตฺวา สมาปตฺติสุเขน วีตินาเมนฺโต เอกทิวสํ ตสฺมิํ วิหาเร ทฺเว สามเณเร รุกฺขคฺเค ปุปฺผานิ โอจินนฺเต อารูฬฺหสาขาย ภคฺคาย ปตนฺเต ทิสฺวา เถโร อิทฺธานุภาเวน หตฺเถน คเหตฺวา อโรเคเยว ภูมิยํ ฐเปตฺวา เตสํ สามเณรานํ ธมฺมํ เทเสนฺโต –

[203]

‘‘โย หเว ทหโร ภิกฺขุ, ยุญฺชติ พุทฺธสาสเน;

ชาคโร ส หิ สุตฺเตสุ, อโมฆํ ตสฺส ชีวิตํฯ

[204]

‘‘ตสฺมา สทฺธญฺจ สีลญฺจ, ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ;

อนุยุญฺเชถ เมธาวี, สรํ พุทฺธาน สาสน’’นฺติฯ – อิมา ทฺเว คาถา อภาสิ;

ตตฺถ โยติ อนิยมวจนํฯ หเวติ ทฬฺหตฺเถ นิปาโตฯ ทหโรติ ตรุโณฯ ภิกฺขตีติ ภิกฺขุฯ ยุญฺชตีติ ฆฏติ วายมติฯ ชาคโรติ ชาครณธมฺมสมนฺนาคโตฯ สุตฺเตสูติ สุปนฺเตสุฯ