6. ปุณฺณมาสตฺเถรคาถาวณฺณนา

ปญฺจ นีวรเณ หิตฺวาติอาทิกา อายสฺมโต ปุณฺณมาสตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ติสฺสสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต เอกทิวสํ สตฺถริ อรญฺเญ วิหรนฺเต ปํสุกูลจีวรํ ทุมสาขาย ลคฺเคตฺวา คนฺธกุฏิํ ปวิฏฺเฐ ธนุหตฺโถ คหนํ ปวิฏฺโฐ สตฺถุ ปํสุกูลํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ธนุํ นิกฺขิปิตฺวา พุทฺธคุเณ อนุสฺสริตฺวา ปํสุกูลํ วนฺทิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ กุฏุมฺพิยกุเล นิพฺพตฺติฯ ตสฺส กิร ชาตทิวเส ตสฺมิํ เคเห สพฺพภาชนานิ สุวณฺณรตนมเยหิ มาเสหิ ปริปุณฺณาเนว อเหสุํฯ เตนสฺส ปุณฺณมาโสตฺเวว นามํ อกํสุฯ โส วยปฺปตฺโต ทารปริคฺคหํ กตฺวา เอกสฺมิํ ปุตฺเต อุปฺปนฺเน ฆราวาสํ ปหาย ปพฺพชิตฺวา คามกาวาเส วสนฺโต ฆเฏนฺโต วายมนฺโต ฉฬภิญฺโญ อโหสิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 2.49.1-8) –

‘‘ติสฺโส นามาสิ ภควา, สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล;

ปํสุกูลํ ฐเปตฺวาน, วิหารํ ปาวิสี ชิโนฯ

‘‘วินตํ ธนุมาทาย, ภกฺขตฺถาย จริํ อหํ;

มณฺฑลคฺคํ คเหตฺวาน, กานนํ ปาวิสิํ อหํฯ

‘‘ตตฺถทฺทสํ ปํสุกูลํ, ทุมคฺเค ลคฺคิตํ ตทา;

จาปํ ตตฺเถว นิกฺขิปฺป, สิเร กตฺวาน อญฺชลิํฯ

‘‘ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, วิปุลาย จ ปีติยา;

พุทฺธเสฏฺฐํ สริตฺวาน, ปํสุกูลํ อวนฺทหํฯ

‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ปํสุกูลมวนฺทหํ;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, วนฺทนาย อิทํ ผลํฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

ฉฬภิญฺโญ ปน หุตฺวา สาวตฺถิํ อุปคนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา สุสาเน วสติ, ตสฺส จ อจิราคตสฺเสว สโต ปุตฺโต กาลมกาสิฯ ทารกมาตา เถรสฺส อาคตภาวํ สุตฺวา, ‘‘มา อิทํ อปุตฺตกํ สาปเตยฺยํ ราชาโน หเรยฺยุ’’นฺติ ตํ อุปฺปพฺพาเชตุกามา มหตา ปริวาเรน เถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ปฏิสนฺถารํ กตฺวา ปโลเภตุํ อารภิฯ เถโร อตฺตโน วีตราคภาวชานาปนตฺถํ อากาเส ฐตฺวา อตฺตโน ปฏิปตฺติกิตฺตนมุเขน ตสฺสา ธมฺมํ เทเสนฺโต –

[171]

‘‘ปญฺจ นีวรเณ หิตฺวา, โยคกฺเขมสฺส ปตฺติยา;

ธมฺมาทาสํ คเหตฺวาน, ญาณทสฺสนมตฺตโนฯ

[172]