เมนู

3. เอรกตฺเถรคาถาวณฺณนา

ทุกฺขา กามา เอรกาติ อายสฺมโต เอรกตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต เอกทิวสํ สตฺถารํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส สตฺถุ กิญฺจิ ทาตพฺพยุตฺตกํ อลภนฺโต ‘‘หนฺทาหํ กายสารํ ปุญฺญํ กริสฺสามี’’ติ สตฺถุ คมนมคฺคํ โสเธตฺวา สมํ อกาสิฯ สตฺถา เตน ตถากตํ มคฺคํ ปฏิปชฺชิ ฯ โส ตตฺถ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส วนฺทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคยฺห ปสนฺนจิตฺโต ยาว ทสฺสนุปจารสมติกฺกมา พุทฺธารมฺมณํ ปีติํ อวิชหนฺโต อฏฺฐาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวโลเก นิพฺพตฺโต อปราปรํ ปุญฺญานิ กตฺวา สุคตีสุเยว สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ สมฺภาวนียสฺส กุฏุมฺพิยสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ, เอรโกติสฺส นามํ อโหสิ อภิรูโป ทสฺสนีโย ปาสาทิโก อิติกตฺตพฺพตาสุ ปรเมน เวยฺยตฺติเยน สมนฺนาคโตฯ ตสฺส มาตาปิตโร กุเลน รูเปน อาจาเรน วเยน โกสลฺเลน จ อนุจฺฉวิกํ ทาริกํ อาเนตฺวา วิวาหกมฺมํ อกํสุ ฯ โส ตาย สทฺธิํ สํวาเสน เคเห วสนฺโต ปจฺฉิมภวิกตฺตา เกนจิเทว สํเวควตฺถุนา สํสาเร สํวิคฺคมานโส สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิ, ตสฺส สตฺถา กมฺมฏฺฐานํ อทาสิฯ โส กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา กติปยทิวสาติกฺกเมน อุกฺกณฺฐาภิภูโต วิหาสิฯ อถ สตฺถา ตสฺส จิตฺตปฺปวตฺติํ ญตฺวา โอวาทวเสน ‘‘ทุกฺขา กามา เอรกา’’ติ คาถํ อภาสิฯ โส ตํ สุตฺวา ‘‘อยุตฺตํ มยา กตํ, โยหํ เอวรูปสฺส สตฺถุ สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา ตํ วิสฺสชฺเชนฺโต มิจฺฉาวิตกฺกพหุโล วิหาสิ’’นฺติ สํเวคชาโต วิปสฺสนาย ยุตฺตปฺปยุตฺโต นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.15.32-36) –

‘‘อุตฺตริตฺวาน นทิกํ, วนํ คจฺฉติ จกฺขุมา;

ตมทฺทสาสิํ สมฺพุทฺธํ, สิทฺธตฺถํ วรลกฺขณํฯ

‘‘กุทาลปิฏกมาทาย , สมํ กตฺวาน ตํ ปถํ;

สตฺถารํ อภิวาเทตฺวา, สกํ จิตฺตํ ปสาทยิํฯ

‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ กมฺมมกริํ ตทา;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, มคฺคทานสฺสิทํ ผลํฯ

‘‘สตฺตปญฺญาสกปฺปมฺหิ, เอโก อาสิํ ชนาธิโป;

นาเมน สุปฺปพุทฺโธติ, นายโก โส นริสฺสโรฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

อรหา ปน หุตฺวา อญฺญํ พฺยากโรนฺโต –

[93]