อรหตฺตํ ปน ปตฺวา เถโร พหู มนุสฺเส สาสเน อภิปฺปสาเทสิฯ ยโต ปญฺจสตมตฺตา ปุริสา อุปาสกตฺตํ ปญฺจสตมตฺตา จ อิตฺถิโย อุปาสิกาภาวํ ปฏิเวเทสุํฯ โส ตตฺถ รตฺตจนฺทเนน จนฺทนมาฬํ นาม คนฺธกุฏิํ การาเปตฺวา, ‘‘สตฺถา ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธิํ มาฬํ ปฏิจฺฉตู’’ติ ภควนฺตํ ปุปฺผทูเตน นิมนฺเตสิ ฯ ภควา จ อิทฺธานุภาเวน ตตฺตเกหิ ภิกฺขูหิ สทฺธิํ ตตฺถ คนฺตฺวา จนฺทนมาฬํ ปฏิคฺคเหตฺวา อรุเณ อนุฏฺฐิเตเยว ปจฺจาคมาสิฯ เถโร อปรภาเค ปรินิพฺพานสมเย อญฺญํ พฺยากโรนฺโต –

[70]

‘‘สีลเมว อิธ อคฺคํ, ปญฺญวา ปน อุตฺตโม;

มนุสฺเสสุ จ เทเวสุ, สีลปญฺญาณโต ชย’’นฺติฯ – คาถํ อภาสิ;

ตตฺถ สีลนฺติ สีลนฏฺเฐน สีลํ, ปติฏฺฐานฏฺเฐน สมาธานฏฺเฐน จาติ อตฺโถฯ สีลญฺหิ สพฺพคุณานํ ปติฏฺฐา, เตนาห – ‘‘สีเล ปติฏฺฐาย นโร สปญฺโญ’’ติ (สํ. นิ. 1.23; เปฏโก. 22; วิสุทฺธิ. 1.1)ฯ สมาทหติ จ ตํ กายวาจาอวิปฺปกิณฺณํ กโรตีติ อตฺโถฯ ตยิทํ สีลเมว อคฺคํ สพฺพคุณานํ มูลภาวโต ปมุขภาวโต จฯ ยถาห – ‘‘ตสฺมาติห, ตฺวํ ภิกฺขุ, อาทิเมว วิโสเธหิ กุสเลสุ ธมฺเมสุฯ โก จาทิ กุสลานํ ธมฺมานํ สีลญฺจ สุวิสุทฺธ’’นฺติ (สํ. นิ. 5.369), ‘‘ปาติโมกฺขนฺติ มุขเมตํ ปมุขเมต’’นฺติ (มหาว. 135) จ อาทิฯ อิธาติ นิปาตมตฺตํฯ ปญฺญวาติ ญาณสมฺปนฺโนฯ โส อุตฺตโม เสฏฺโฐ ปวโรติ ปุคฺคลาธิฏฺฐานาย คาถาย ปญฺญายเยว เสฏฺฐภาวํ ทสฺเสติฯ ปญฺญุตฺตรา หิ กุสลา ธมฺมาฯ อิทานิ ตํ สีลปญฺญานํ อคฺคเสฏฺฐภาวํ การณโต ทสฺเสติ ‘‘มนุสฺเสสุ จ เทเวสุ, สีลปญฺญาณโต ชย’’นฺติ จฯ สีลปญฺญาณเหตุ ปฏิปกฺขชโย กามกิเลสชโย โหตีติ อตฺโถฯ

ปุณฺณตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐมวคฺโค