เมนู

4. วิมลโกณฺฑญฺญตฺเถรคาถาวณฺณนา

ทุมวฺหยาย อุปฺปนฺโนติ วิมลโกณฺฑญฺญตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ ปุญฺญํ อุปจินนฺโต อิโต เอกนวุเต กปฺเป วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล วิภวสมฺปนฺเน กุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต เอกทิวสํ วิปสฺสิํ ภควนฺตํ มหติยา ปริสาย ปริวุตํ ธมฺมํ เทเสนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส จตูหิ สุวณฺณปุปฺเผหิ ปูเชสิฯ ภควา ตสฺส ปสาทสํวฑฺฒนตฺถํ ตถารูปํ อิทฺธาภิสงฺขารํ อภิสงฺขาเรสิ, ยถา สุวณฺณาภา สกลํ ตํ ปเทสํ โอตฺถรติฯ ตํ ทิสฺวา ภิยฺโยโสมตฺตาย ปสนฺนมานโส หุตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ตํ นิมิตฺตํ คเหตฺวา อตฺตโน เคหํ คนฺตฺวา พุทฺธารมฺมณํ ปีติํ อวิชหนฺโต เกนจิ โรเคน กาลํ กตฺวา ตุสิเตสุ อุปปนฺโน อปราปรํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท ราชานํ พิมฺพิสารํ ปฏิจฺจ อมฺพปาลิยา กุจฺฉิมฺหิ ปฏิสนฺธิํ คณฺหิฯ ราชา หิ พิมฺพิสาโร ตรุณกาเล อมฺพปาลิยา รูปสมฺปตฺติํ สุตฺวา สญฺชาตาภิลาโส กติปยมนุสฺสปริวาโร อญฺญาตกเวเสน เวสาลิํ คนฺตฺวา เอกรตฺติํ ตาย สํวาสํ กปฺเปสิฯ ตทา อยํ ตสฺสา กุจฺฉิมฺหิ ปฏิสนฺธิํ อคฺคเหสิฯ สา จ คพฺภสฺส ปติฏฺฐิตภาวํ ตสฺส อาโรเจสิฯ ราชาปิ อตฺตานํ ชานาเปตฺวา ทาตพฺพยุตฺตกํ ทตฺวา ปกฺกามิฯ สา คพฺภสฺส ปริปากมนฺวาย ปุตฺตํ วิชายิ, ‘‘วิมโล’’ติสฺส นามํ อโหสิ, ปจฺฉา วิมลโกณฺฑญฺโญติ ปญฺญายิตฺถฯ โส วยปฺปตฺโต ภควโต เวสาลิคมเน พุทฺธานุภาวํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ปพฺพชิตฺวา กตปุพฺพกิจฺโจ วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.12.40-48) –

‘‘วิปสฺสี นาม ภควา, โลกเชฏฺโฐ นราสโภ;

นิสินฺโน ชนกายสฺส, เทเสสิ อมตํ ปทํฯ

‘‘ตสฺสาหํ ธมฺมํ สุตฺวาน, ทฺวิปทินฺนสฺส ตาทิโน;

โสณฺณปุปฺผานิ จตฺตาริ, พุทฺธสฺส อภิโรปยิํฯ

‘‘สุวณฺณจฺฉทนํ อาสิ, ยาวตา ปริสา ตทา;

พุทฺธาภา จ สุวณฺณาภา, อาโลโก วิปุโล อหุฯ

‘‘อุทคฺคจิตฺโต สุมโน, เวทชาโต กตญฺชลี;

วิตฺติสญฺชนโน เตสํ, ทิฏฺฐธมฺมสุขาวโหฯ

‘‘อายาจิตฺวาน สมฺพุทฺธํ, วนฺทิตฺวาน จ สุพฺพตํ;

ปาโมชฺชํ ชนยิตฺวาน, สกํ ภวนุปาคมิํฯ

‘‘ภวเน อุปวิฏฺโฐหํ, พุทฺธเสฏฺฐํ อนุสฺสริํ;

เตน จิตฺตปฺปสาเทน, ตุสิตํ อุปปชฺชหํฯ

‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิโรปยิํ;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ

‘‘โสฬสาสิํสุ ราชาโน, เนมิสมฺมตนามกา;

เตตาลีเส อิโต กปฺเป, จกฺกวตฺตี มหพฺพลาฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ