เมนู

6. กุฏิวิหาริตฺเถรคาถาวณฺณนา

โก กุฏิกายนฺติ อายสฺมโต กุฏิวิหาริตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? โส กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต อากาเสน คจฺฉนฺตสฺส ‘‘อุทกทานํ ทสฺสามี’’ติ สีตลํ อุทกํ คเหตฺวา ปีติโสมนสฺสชาโต อุทฺธมฺมุโข หุตฺวา อุกฺขิปิฯ สตฺถา ตสฺส อชฺฌาสยํ ญตฺวา ปสาทสํวฑฺฒนตฺถํ อากาเส ฐิโตว สมฺปฏิจฺฉิฯ โส เตน อนปฺปกํ ปีติโสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทสิฯ เสสํ อญฺชนวนิยตฺเถรสฺส วตฺถุมฺหิ วุตฺตสทิสเมวฯ อยํ ปน วิเสโส – อยํ กิร วุตฺตนเยน ปพฺพชิตฺวา กตปุพฺพกิจฺโจ วิปสฺสนํ อนุยุญฺชนฺโต สายํ เขตฺตสมีเปน คจฺฉนฺโต เทเว ผุสายนฺเต เขตฺตปาลกสฺส ปุญฺญํ ติณกุฏิํ ทิสฺวา ปวิสิตฺวา ตตฺถ ติณสนฺถารเก นิสีทิ ฯ นิสินฺนมตฺโตว อุตุสปฺปายํ ลภิตฺวา วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.11.29-35) –

‘‘สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ, คจฺฉนฺตํ อนิลญฺชเส;

ฆตาสนํว ชลิตํ, อาทิตฺตํว หุตาสนํฯ

‘‘ปาณินา อุทกํ คยฺห, อากาเส อุกฺขิปิํ อหํ;

สมฺปฏิจฺฉิ มหาวีโร, พุทฺโธ การุณิโก อิสิฯ

‘‘อนฺตลิกฺเข ฐิโต สตฺถา, ปทุมุตฺตรนามโก;

มม สงฺกปฺปมญฺญาย, อิมา คาถา อภาสถฯ

‘‘อิมินา ทกทาเนน, ปีติอุปฺปาทเนน จ;

กปฺปสตสหสฺสมฺปิ, ทุคฺคติํ นุปปชฺชติฯ

‘‘เตน กมฺเมน ทฺวิปทินฺท, โลกเชฏฺฐ นราสภ;

ปตฺโตมฺหิ อจลํ ฐานํ, หิตฺวา ชยปราชยํฯ

‘‘สหสฺสราชนาเมน, ตโย เต จกฺกวตฺติโน;

ปญฺจสฏฺฐิกปฺปสเต, จาตุรนฺตา ชนาธิปาฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

อรหตฺตํ ปน ปตฺวา เถเร ตตฺถ นิสินฺเน เขตฺตปาลโก อาคนฺตฺวา ‘‘โก กุฏิกาย’’นฺติ อาหฯ ตํ สุตฺวา เถโร ‘‘ภิกฺขุ กุฏิกาย’’นฺติอาทิมาหฯ ตยิทํ เขตฺตปาลสฺส เถรสฺส จ วจนํ เอกชฺฌํ กตฺวา –

[56]

‘‘โก กุฏิกายํ ภิกฺขุ กุฏิกายํ, วีตราโค สุสมาหิตจิตฺโต;

เอวํ ชานาหิ อาวุโส, อโมฆา เต กุฏิกา กตา’’ติฯ –

ตถารูเปน สงฺคีติํ อาโรปิตํฯ

ตตฺถ โก กุฏิกายนฺติ, ‘‘อิมิสฺสํ กุฏิกายํ โก นิสินฺโน’’ติ เขตฺตปาลสฺส ปุจฺฉาวจนํฯ ตสฺส ภิกฺขุ กุฏิกายนฺติ เถรสฺส ปฏิวจนทานํฯ