ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ขุทฺทกนิกาเย

เถรคาถา-อฏฺฐกถา

(ปฐโม ภาโค)

คนฺถารมฺภกถา

มหาการุณิกํ นาถํ, เญยฺยสาครปารคุํ;

วนฺเท นิปุณคมฺภีร-วิจิตฺรนยเทสนํฯ

วิชฺชาจรณสมฺปนฺนา, เยน นิยฺยนฺติ โลกโต;

วนฺเท ตมุตฺตมํ ธมฺมํ, สมฺมาสมฺพุทฺธปูชิตํฯ

สีลาทิคุณสมฺปนฺโน, ฐิโต มคฺคผเลสุ โย;

วนฺเท อริยสงฺฆํ ตํ, ปุญฺญกฺเขตฺตํ อนุตฺตรํฯ

วนฺทนาชนิตํ ปุญฺญํ, อิติ ยํ รตนตฺตเย;

หตนฺตราโย สพฺพตฺถ, หุตฺวาหํ ตสฺส เตชสาฯ

ยา ตา สุภูติอาทีหิ, กตกิจฺเจหิ ตาทิหิ;

เถเรหิ ภาสิตา คาถา, เถรีหิ จ นิรามิสาฯ

อุทานนาทวิธินา, คมฺภีรา นิปุณา สุภา;

สุญฺญตาปฏิสํยุตฺตา, อริยธมฺมปฺปกาสิกาฯ

เถรคาถาติ นาเมน, เถรีคาถาติ ตาทิโน;

ยา ขุทฺทกนิกายมฺหิ, สงฺคายิํสุ มเหสโยฯ

ตาสํ คมฺภีรญาเณหิ, โอคาเหตพฺพภาวโต;

กิญฺจาปิ ทุกฺกรา กาตุํ, อตฺถสํวณฺณนา มยาฯ

สหสํวณฺณนํ ยสฺมา, ธรเต สตฺถุ สาสนํ;

ปุพฺพาจริยสีหานํ, ติฏฺฐเตว วินิจฺฉโยฯ

ตสฺมา ตํ อวลมฺพิตฺวา, โอคาเหตฺวาน ปญฺจปิ;

นิกาเย อุปนิสฺสาย, โปราณฏฺฐกถานยํฯ

สุวิสุทฺธํ อสํกิณฺณํ, นิปุณตฺถวินิจฺฉยํ;

มหาวิหารวาสีนํ, สมยํ อวิโลมยํฯ

ยาสํ อตฺโถ ทุวิญฺเญยฺโย, อนุปุพฺพิกถํ วินา;

ตาสํ ตญฺจ วิภาเวนฺโต, ทีปยนฺโต วินิจฺฉยํฯ

ยถาพลํ กริสฺสามิ, อตฺถสํวณฺณนํ สุภํ;

สกฺกจฺจํ เถรคาถานํ, เถรีคาถานเมว จฯ

อิติ อากงฺขมานสฺส, สทฺธมฺมสฺส จิรฏฺฐิติํ;

ตทตฺถํ วิภชนฺตสฺส, นิสามยถ สาธโวติฯ

กา ปเนตา เถรคาถา เถรีคาถา จ, กถญฺจ ปวตฺตาติ, กามญฺจายมตฺโถ คาถาสุ วุตฺโตเยว ปากฏกรณตฺถํ ปน ปุนปิ วุจฺจเต – ตตฺถ เถรคาถา ตาว สุภูติตฺเถราทีหิ ภาสิตาฯ ยา หิ เต อตฺตนา ยถาธิคตํ มคฺคผลสุขํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา กาจิ อุทานวเสน, กาจิ อตฺตโน สมาปตฺติวิหารปจฺจเวกฺขณวเสน, กาจิ ปุจฺฉาวเสน, กาจิ ปรินิพฺพานสมเย สาสนสฺส นิยฺยานิกภาววิภาวนวเสน อภาสิํสุ, ตา สพฺพา สงฺคีติกาเล เอกชฺฌํ กตฺวา ‘‘เถรคาถา’’อิจฺเจว ธมฺมสงฺคาหเกหิ สงฺคีตาฯ เถรีคาถา ปน เถริโย อุทฺทิสฺส เทสิตาฯ

ตา ปน วินยปิฏกํ, สุตฺตนฺตปิฏกํ อภิธมฺมปิฏกนฺติ ตีสุ ปิฏเกสุ สุตฺตนฺตปิฏกปริยาปนฺนาฯ