9. คูถขาทกเปติวตฺถุวณฺณนา

[774-81] คูถกูปโต อุคฺคนฺตฺวาติ อิทํ สตฺถริ เชตวเน วิหรนฺเต อญฺญตรํ คูถขาทกเปติํ อารพฺภ วุตฺตํฯ ตสฺสา วตฺถุ อนนฺตรวตฺถุสทิสํฯ ตตฺถ อุปาสเกน วิหาโร การิโตติ อุปาสกสฺส วเสน อาคตํ, อิธ ปน อุปาสิกายาติ อยเมว วิเสโสฯ เสสํ วตฺถุสฺมิํ คาถาสุ จ อปุพฺพํ นตฺถิฯ

คูถขาทกเปติวตฺถุวณฺณานา นิฏฺฐิตาฯ

10. คณเปตวตฺถุวณฺณนา

นคฺคา ทุพฺพณฺณรูปาตฺถาติ อิทํ สตฺถริ เชตวเน วิหรนฺเต สมฺพหุเล เปเต อารพฺภ วุตฺตํฯ สาวตฺถิยํ กิร สมฺพหุลา มนุสฺสา คณภูตา อสฺสทฺธา อปฺปสนฺนา มจฺเฉรมลปริยุฏฺฐิตจิตฺตา ทานาทิสุจริตวิมุขา หุตฺวา จิรํ ชีวิตฺวา กายสฺส เภทา นครสฺส สมีเป เปตโยนิยํ นิพฺพตฺติํสุ ฯ อเถกทิวสํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค เปเต ทิสฺวา –

[782]

‘‘นคฺคา ทุพฺพณรูปาตฺถ, กิสา ธมนิสนฺถตา;

อุปฺผาสุลิกา กิสิกา, เก นุ ตุมฺเหตฺถ มาริสา’’ติฯ –

คาถาย ปุจฺฉิฯ ตตฺถ ทุพฺพณฺณรูปาตฺถาติ ทุพฺพณฺณสรีรา โหถฯ เก นุ ตุมฺเหตฺถาติ ตุมฺเห เก นุ นาม ภวถฯ มาริสาติ เต อตฺตโน สารุปฺปวเสน อาลปติฯ

ตํ สุตฺวา เปตา –

[783]

‘‘มยํ ภทนฺเต เปตมฺหา, ทุคฺคตา ยมโลกิกา;

ปาปกมฺมํ กริตฺวาน, เปตโลกํ อิโต คตา’’ติฯ –

คาถาย อตฺตโน เปตภาวํ ปกาเสตฺวา ปุน เถเรน –

[784]

‘‘กิํ นุ กาเยน วาจาย, มนสา ทุกฺกฏํ กตํ;

กิสฺสกมฺมวิปาเกน, เปตโลกํ อิโต คตา’’ติฯ –

คาถาย กตกมฺมํ ปุจฺฉิตา –

[785]

‘‘อนาวเฏสุ ติตฺเถสุ, วิจินิมฺหทฺธมาสกํ;

สนฺเตสุ เทยฺยธมฺเมสุ, ทีปํ นากมฺห อตฺตโนฯ

[786]

‘‘นทิํ อุเปม ตสิตา, ริตฺตกา ปริวตฺตติ;

ฉายํ อุเปม อุณฺเหสุ, อาตโป ปริวตฺตติฯ

[787]

‘‘อคฺคิวณฺโณ จ โน วาโต, ฑหนฺโต อุปวายติ;

เอตญฺจ ภนฺเต อรหาม, อญฺญญฺจ ปาปกํ ตโตฯ

[788]

‘‘อปิ โยชนานิ คจฺฉาม, ฉาตา อาหารเคธิโน;

อลทฺธาว นิวตฺตาม, อโห โน อปฺปปุญฺญตาฯ

[789]

‘‘ฉาตา ปมุจฺฉิตา ภนฺตา, ภูมิยํ ปฏิสุมฺภิตา;

อุตฺตานา ปฏิกิราม, อวกุชฺชา ปตามเสฯ

[790]

‘‘เต จ ตตฺเถว ปติตา, ภูมิยํ ปฏิสุมฺภิตา;

อุรํ สีสญฺจ ฆฏฺเฏม, อโห โน อปฺปปุญฺญตาฯ

[791]

‘‘เอตญฺจ ภนฺเต อรหาม, อญฺญญฺจ ปาปกํ ตโต;

สนฺเตสุ เทยฺยธมฺเมสุ, ทีปํ นากมฺห อตฺตโนฯ

[792]

‘‘เต หิ นูน อิโต คนฺตฺวา, โยนิํ ลทฺธาน มานุสิํ;

วทญฺญู สีลสมฺปนฺนา, กาหาม กุสลํ พหุ’’นฺติฯ –

อตฺตนา กตกมฺมํ กเถสุํฯ

[788] ตตฺถ อปิ โยชนานิ คจฺฉามาติ อเนกานิปิ โยชนานิ คจฺฉามฯ กถํ? ฉาตา อาหารเคธิโนติ , จิรกาลํ ชิฆจฺฉาย ชิฆจฺฉิตา อาหาเร คิทฺธา อภิคิชฺฌนฺตา หุตฺวา, เอวํ คนฺตฺวาปิ กิญฺจิ อาหารํ อลทฺธาเยว นิวตฺตามฯ อปฺปปุญฺญตาติ อปุญฺญตา อกตกลฺยาณตาฯ

[789] อุตฺตานา ปฏิกิรามาติ กทาจิ อุตฺตานา หุตฺวา วิกิริยมานงฺคปจฺจงฺคา วิย วตฺตามฯ อวกุชฺชา ปตามเสติ กทาจิ อวกุชฺชา หุตฺวา ปตามฯ

[790] เต จาติ เต มยํฯ อุรํ สีสญฺจ ฆฏฺเฏมาติ อวกุชฺชา หุตฺวา ปติตา อุฏฺฐาตุํ อสกฺโกนฺตา เวธนฺตา เวทนาปฺปตฺตา อตฺตโน อตฺตโน อุรํ สีสญฺจ ปฏิฆํสามฯ เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวฯ

เถโร ตํ ปวตฺติํ ภควโต อาโรเจสิฯ ภควา ตมตฺถํ อฏฺฐุปฺปตฺติํ กตฺวา สมฺปตฺตปริสาย ธมฺมํ เทเสสิฯ ตํ สุตฺวา มหาชโน มจฺเฉรมลํ ปหาย ทานาทิสุจริตนิรโต อโหสีติฯ

คณเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. ปาฏลิปุตฺตเปตวตฺถุวณฺณนา

ทิฏฺฐา ตยา นิรยา ติรจฺฉานโยนีติ อิทํ สตฺถริ เชตวเน วิหรนฺเต อญฺญตรํ วิมานเปตํ อารพฺภ วุตฺตํฯ สาวตฺถิวาสิโน กิร ปาฏลิปุตฺตวาสิโน จ พหู วาณิชา นาวาย สุวณฺณภูมิํ อคมิํสุฯ ตตฺเถโก อุปาสโก อาพาธิโก มาตุคาเม ปฏิพทฺธจิตฺโต กาลมกาสิฯ โส กตกุสโลปิ เทวโลกํ อนุปปชฺชิตฺวา อิตฺถิยา ปฏิพทฺธจิตฺตตาย สมุทฺทมชฺเฌ วิมานเปโต หุตฺวา นิพฺพตฺติฯ ยสฺสํ ปน โส ปฏิพทฺธจิตฺโต, สา อิตฺถี สุวณฺณภูมิคามินิํ นาวํ อภิรุยฺห คจฺฉติฯ อถ โข โส เปโต ตํ อิตฺถิํ คเหตุกาโม นาวาย คมนํ อุปรุนฺธิฯ อถ วาณิชา ‘‘เกน นุ โข การเณน อยํ นาวา น คจฺฉตี’’ติ วีมํสนฺตา กาฬกณฺณิสลากํ วิจาเรสุํฯ อมนุสฺสิทฺธิยา ยาวตติยํ ตสฺสา เอว อิตฺถิยา ปาปุณิ, ยสฺสํ โส ปฏิพทฺธจิตฺโตฯ ตํ ทิสฺวา วาณิชา เวฬุกลาปํ สมุทฺเท โอตาเรตฺวา ตสฺส อุปริ ตํ อิตฺถิํ โอตาเรสุํฯ อิตฺถิยา โอตาริตมตฺตาย นาวา เวเคน สุวณฺณภูมิํ อภิมุขา ปายาสิฯ อมนุสฺโส ตํ อิตฺถิํ อตฺตโน วิมานํ อาโรเปตฺวา ตาย สทฺธิํ อภิรมิฯ