อิธ สกฺเกน เทวราเชน อตฺตนา จ วุตฺตํ สพฺพํ อายสฺมา มหากสฺสปตฺเถโร ภควโต อาโรเจสิฯ ภควา ตํ อฏฺฐุปฺปตฺติํ กตฺวา สมฺปตฺตปริสาย วิตฺถาเรน ธมฺมํ เทเสสิฯ สา เทสนา มหาชนสฺส สาตฺถิกา อโหสีติฯ

อาจามทายิกาวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. จณฺฑาลิวิมานวณฺณนา

จณฺฑาลิ วนฺท ปาทานีติ จณฺฑาลิวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห วิหรนฺโต ปจฺจูสเวลายํ พุทฺธาจิณฺณํ มหากรุณาสมาปตฺติํ สมาปชฺชิตฺวา อุฏฺฐาย โลกํ โอโลเกนฺโต อทฺทส ตสฺมิํเยว นคเร จณฺฑาลาวสเถ วสนฺติํ เอกํ มหลฺลิกํ จณฺฑาลิํ ขีณายุกํ, นิรยสํวตฺตนิกญฺจสฺสา กมฺมํ อุปฏฺฐิตํฯ โส มหากรุณาย สมุสฺสาหิตมานโส ‘‘สคฺคสํวตฺตนิกํ กมฺมํ กาเรตฺวา เตนสฺสา นิรยูปปตฺติํ นิเสเธตฺวา สคฺเค ปติฏฺฐาเปสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธิํ ราชคหํ ปิณฺฑาย ปวิสติฯ เตน จ สมเยน สา จณฺฑาลี ทณฺฑํ โอลุพฺภ นครโต นิกฺขมนฺตี ภควนฺตํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อภิมุขี หุตฺวา อฏฺฐาสิฯ ภควาปิ ตสฺสา คมนํ นิวาเรนฺโต วิย ปุรโต อฏฺฐาสิฯ อถายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน สตฺถุ จิตฺตํ ญตฺวา ตสฺสา จ อายุปริกฺขยํ ภควโต วนฺทนาย ตํ นิโยเชนฺโต –

[195]

‘‘จณฺฑาลิ วนฺท ปาทานิ, โคตมสฺส ยสสฺสิโน;

ตเมว อนุกมฺปาย, อฏฺฐาสิ อิสิสตฺตโมฯ

[196]

‘‘อภิปฺปสาเทหิ มนํ, อรหนฺตมฺหิ ตาทินิ;

ขิปฺปํ ปญฺชลิกา วนฺท, ปริตฺตํ ตว ชีวิต’’นฺติฯ – คาถาทฺวยมาห;

[195] ตตฺถ จณฺฑาลีติ ชาติอาคเตน นาเมน ตํ อาลปติฯ วนฺทาติ อภิวาทยฯ