7. ยวปาลกวิมานวณฺณนา

อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานนฺติ ยวปาลกวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเนฯ เตน สมเยน ราชคเห อญฺญตโร ทุคฺคตทารโก ยวเขตฺตํ รกฺขติฯ โส เอกทิวสํ ปาตราสตฺถาย กุมฺมาสํ ลภิตฺวา ‘‘เขตฺตํ คนฺตฺวา ภุญฺชิสฺสามี’’ติ ตํ กุมฺมาสํ คเหตฺวา ยวเขตฺตํ คนฺตฺวา รุกฺขมูเล นิสีทิฯ ตสฺมิํ ขเณ อญฺญตโร ขีณาสวตฺเถโร มคฺคปฺปฏิปนฺโน อุปกฏฺเฐ กาเล ตํ ฐานํ ปตฺวา ยวปาลเกน นิสินฺนํ รุกฺขมูลํ อุปสงฺกมิฯ ยวปาลโก เวลํ โอโลเกตฺวา ‘‘กจฺจิ, ภนฺเต, อาหาโร ลทฺโธ’’ติ อาหฯ เถโร ตุณฺหี อโหสิฯ โส อลทฺธภาวํ ญตฺวา ‘‘ภนฺเต, อุปกฏฺฐา เวลา, ปิณฺฑาย จริตฺวา ภุญฺชิตุํ น สกฺกา, มยฺหํ อนุกมฺปาย อิมํ กุมฺมาสํ ปริภุญฺชถา’’ติ วตฺวา เถรสฺส ตํ กุมฺมาสํ อทาสิฯ เถโร ตํ อนุกมฺปนฺโต ตสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว ตํ ปริภุญฺชิตฺวา อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ โสปิ ทารโก ‘‘สุทินฺนํ วต มยา อีทิสสฺส กุมฺมาสทานํ ททนฺเตนา’’ติ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา อปรภาเค กาลํ กตฺวา ตาวติํสภวเน วุตฺตนเยเนว วิมาเน นิพฺพตฺติฯ ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร อิมาหิ คาถาหิ ปฏิปุจฺฉิ –

[1087]

‘‘อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานํ…เป.…

วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

โสปิ ตสฺส อิมาหิ คาถาหิ พฺยากาสิ –

[1089] ‘‘โส เทวปุตฺโต อตฺตมโน…เป.… ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ

[1090]

‘‘อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูโต, อโหสิํ ยวปาลโก;

อทฺทสํ วิรชํ ภิกฺขุํ, วิปฺปสนฺนมนาวิลํฯ

[1091]

‘‘ตสฺส อทาสหํ ภาคํ, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ;

กุมฺมาสปิณฺฑํ ทตฺวาน, โมทามิ นนฺทเน วเนฯ

[1092]

‘‘เตน เมตาทิโส วณฺโณ…เป.…

วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

ตตฺถ คาถาสุปิ อปุพฺพํ นตฺถิฯ

ยวปาลกวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ปฐมกุณฺฑลีวิมานวณฺณนา

อลงฺกโต มลฺยธโร สุวตฺโถติ กุณฺฑลีวิมานํฯ ตสฺส กา อุปตฺติ? ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเนฯ เตน สมเยน ทฺเว อคฺคสาวกา สปริวารา กาสีสุ จาริกํ จรนฺตา สูริยตฺถงฺคมนเวลายํ อญฺญตรํ วิหารํ ปาปุณิํสุฯ ตํ ปวตฺติํ สุตฺวา ตสฺส วิหารสฺส โคจรคาเม อญฺญตโร อุปาสโก เถเร อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา ปาทโธวนํ ปาทพฺภญฺชนเตลํ มญฺจปีฐํ ปจฺจตฺถรณํ ปทีปิยญฺจ อุปเนตฺวา สฺวาตนาย จ นิมนฺเตตฺวา ทุติยทิวเส มหาทานํ ปวตฺเตสิ, เถรา ตสฺส อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกมิํสุฯ โส อปเรน สมเยน กาลํ กตฺวา ตาวติํเสสุ ทฺวาทสโยชนิเก กนกวิมาเน นิพฺพตฺติฯ ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร อิมาหิ คาถาหิ ปฏิปุจฺฉิ –

[1094]

‘‘อลงฺกโต มลฺยธโร สุวตฺโถ, สุกุณฺฑลี กปฺปิตเกสมสฺสุ;

อามุตฺตหตฺถาภรโณ ยสสฺสี, ทิพฺเพ วิมานมฺหิ ยถาปิ จนฺทิมาฯ

[1095]

‘‘ทิพฺพา จ วีณา ปวทนฺติ วคฺคุํ, อฏฺฐฏฺฐกา สิกฺขิตา สาธุรูปา;

ทิพฺพา จ กญฺญา ติทสจรา อุฬารา, นจฺจนฺติ คายนฺติ ปโมทยนฺติฯ

[1096]

‘‘เทวิทฺธิปตฺโตสิ มหานุภาโว…เป.…

วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ