เมนู

8. อมฺพวิมานวณฺณนา

ทิพฺพํ เต อมฺพวนํ รมฺมนฺติ อมฺพวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเนฯ เตน สมเยน สาวตฺถิยํ อญฺญตรา อุปาสิกา อาวาสทานสฺส มหปฺผลตํ มหานิสํสตญฺจ สุตฺวา ฉนฺทชาตา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอวมาห ‘‘อหํ, ภนฺเต, เอกํ อาวาสํ กาเรตุกามา, อิจฺฉามิ ตาทิสํ โอกาสํ, อาจิกฺขตู’’ติฯ ภควา ภิกฺขู อาณาเปสิ, ภิกฺขู ตสฺสา โอกาสํ ทสฺเสสุํฯ สา ตตฺถ รมณียํ อาวาสํ กาเรตฺวา ตสฺส สมนฺตโต อมฺพรุกฺเข โรเปสิฯ โส อาวาโส สมนฺตโต อมฺพปนฺตีหิ ปริกฺขิตฺโต ฉายูทกสมฺปนฺโน มุตฺตาชาลสทิสวาลุกากิณฺณปณฺฑรภูมิภาโค อติวิย มโนหโร อโหสิฯ สา ตํ วิหารํ นานาวณฺเณหิ วตฺเถหิ ปุปฺผทามคนฺธทามาทีหิ จ เทววิมานํ วิย อลงฺกริตฺวา เตลปทีปํ อาโรเปตฺวา อมฺพรุกฺเข จ อหเตหิ วตฺเถหิ เวเฐตฺวา สงฺฆสฺส นิยฺยาเทสิฯ

สา อปรภาเค กาลํ กตฺวา ตาวติํสภวเน นิพฺพตฺติ, ตสฺสา มหนฺตํ วิมานํ ปาตุรโหสิ อมฺพวนปริกฺขิตฺตํฯ สา ตตฺถ อจฺฉราคณปริวาริตา ทิพฺพสมฺปตฺติํ อนุภวติฯ ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน อุปคนฺตฺวา อิมาหิ คาถาหิ ปุจฺฉิ –

[783]

‘‘ทิพฺพํ เต อมฺพวนํ รมฺมํ, ปาสาเทตฺถ มหลฺลโก;

นานาตูริยสงฺฆุฏฺโฐ, อจฺฉราคณโฆสิโตฯ

[784]

‘‘ปทีโป เจตฺถ ชลติ, นิจฺจํ โสวณฺณโย มหา;

ทุสฺสผเลหิ รุกฺเขหิ, สมนฺตา ปริวาริโตฯ

[785] ‘‘เกน เตตาทิโส วณฺโณ…เป.…วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

[787] ‘‘สา เทวตา อตฺตมนา…เป.… ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ

[788]

‘‘อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูตา, ปุริมาย ชาติยา มนุสฺสโลเก;

วิหารํ สงฺฆสฺส กาเรสิํ, อมฺเพหิ ปริวาริตํฯ

[789]

‘‘ปริโยสิเต วิหาเร, กาเรนฺเต นิฏฺฐิเต มเห;

อมฺเพหิ ฉาทยิตฺวาน, กตฺวา ทุสฺสมเย ผเลฯ

[790]

‘‘ปทีปํ ตตฺถ ชาเลตฺวา, โภชยิตฺวา คณุตฺตมํ;

นิยฺยาเทสิํ ตํ สงฺฆสฺส, ปสนฺนา เสหิ ปาณิภิฯ

[791]

‘‘เตน เม อมฺพวนํ รมฺมํ, ปาสาเทตฺถ มหลฺลโก;

นานาตูริยสงฺฆุฏฺโฐ, อจฺฉราคณโฆสิโตฯ

[792]

‘‘ปทีโป เจตฺถ ชลติ, นิจฺจํ โสวณฺณโย มหา;

ทุสฺสผเลหิ รุกฺเขหิ, สมนฺตา ปริวาริโตฯ

[793]

‘‘เตน เมตาทิโส วณฺโณ…เป.…วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ –

สา เทวตา พฺยากาสิฯ

[783] ตตฺถ มหลฺลโกติ มหนฺโต อายามวิตฺถาเรหิ อุพฺเพเธน จ วิปุโล, อุฬารตโมติ อตฺโถฯ อจฺฉราคณโฆสิโตติ ตํ ปโมทิตุํ สงฺคีติวเสน เจว ปิยสลฺลาปวเสน จ อจฺฉราสงฺเฆน สมุคฺโฆสิโตฯ

[784] ปทีโป เจตฺถ ชลตีติ สูริยรสฺมิสมุชฺชลกิรณวิตาโน รตนปฺปทีโป จ เอตฺถ เอตสฺมิํ ปาสาเท อภิชลติฯ ทุสฺสผเลหีติ ทุสฺสานิ ผลานิ เอเตสนฺติ ทุสฺสผลาฯ เตหิ สมุคฺคิริยมานทิพฺพวตฺเถหีติ อตฺโถฯ

[789] กาเรนฺเต นิฏฺฐิเต มเหติ กตปริโยสิตสฺส วิหารสฺส มเห ปูชาย กรียมานาย จฯ กตฺวา ทุสฺสมเย ผเลติ ทุสฺเสเยว เตสํ อมฺพานํ ผลํ กตฺวาฯ

[790] คณุตฺตมนฺติ คณานํ อุตฺตมํ ภควโต สาวกสงฺฆํฯ นิยฺยาเทสินฺติ สมฺปฏิจฺฉาเปสิํ, อทาสินฺติ อตฺโถฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ

อมฺพวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปีตวิมานวณฺณนา

ปีตวตฺเถ ปีตธเชติ ปีตวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควติ ปรินิพฺพุเต รญฺญา อชาตสตฺตุนา อตฺตนา ปฏิลทฺธา ภควโต สรีรธาตุโย คเหตฺวา ถูเป จ มเห จ กเต ราชคหวาสินี อญฺญตรา อุปาสิกา ปาโตว กตสรีรปฏิชคฺคนา ‘‘สตฺถุ ถูปํ ปูเชสฺสามี’’ติ ยถาลทฺธานิ จตฺตาริ โกสาตกีปุปฺผานิ คเหตฺวา สทฺธาเวเคน สมุสฺสาหิตมานสา มคฺคปริสฺสยํ อนุปธาเรตฺวาว ถูปาภิมุขี คจฺฉติฯ อถ นํ ตรุณวจฺฉา คาวี อภิธาวนฺตี เวเคน อาปติตฺวา สิงฺเคน ปหริตฺวา ชีวิตกฺขยํ ปาเปสิฯ สา ตาวเทว ตาวติํสภวเน นิพฺพตฺตนฺตี สกฺกสฺส เทวรญฺโญ อุยฺยานกีฬาย คจฺฉนฺตสฺส ปริวารภูตานํ อฑฺฒติยานํ นาฏกโกฏีนํ มชฺเฌ อตฺตโน สรีรปภาย ตา สพฺพา อภิภวนฺตี สห รเถน ปาตุรโหสิฯ ตํ ทิสฺวา สกฺโก เทวราชา วิมฺหิตจิตฺโต อจฺฉริยพฺภุตชาโต ‘‘กีทิเสน นุ โข โอฬาริเกน กมฺมุนา อยํ เอทิสิํ สุมหติํ เทวิทฺธิมุปาคตา’’ติ ตํ อิมาหิ คาถาหิ ปุจฺฉิ –

[795]

‘‘ปีตวตฺเถ ปีตธเช, ปีตาลงฺการภูสิเต;

ปีตจนฺทนลิตฺตงฺเค, ปีตอุปฺปลมาลินีฯ

[796]

‘‘ปีตปาสาทสยเน, ปีตาสเน ปีตภาชเน;

ปีตฉตฺเต ปีตรเถ, ปีตสฺเส ปีตพีชเนฯ

[797]

‘‘กิํ กมฺมมกรี ภทฺเท, ปุพฺเพ มานุสเก ภเว;

เทวเต ปุจฺฉิตาจิกฺข, กิสฺส กมฺมสฺสิทํ ผล’’นฺติฯ

สาปิสฺส อิมาหิ คาถาหิ พฺยากาสิ –

[798]

‘‘โกสาตกี นาม ลตตฺถิ ภนฺเต, ติตฺติกา อนภิจฺฉิตา;

ตสฺสา จตฺตาริ ปุปฺผานิ, ถูปํ อภิหริํ อหํฯ

[799]

‘‘สตฺถุ สรีรมุทฺทิสฺส, วิปฺปสนฺเนน เจตสา;

นาสฺส มคฺคํ อเวกฺขิสฺสํ, น ตคฺคมนสา สตีฯ

[800]