เมนู

6. โสณทินฺนาวิมานวณฺณนา

อภิกฺกนฺเตน วณฺเณนาติ โสณทินฺนาวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเนฯ เตน จ สมเยน นาฬนฺทายํ โสณทินฺนา นาม เอกา อุปาสิกา สทฺธา ปสนฺนา ภิกฺขูนํ จตูหิ ปจฺจเยหิ สกฺกจฺจํ อุปฏฺฐหนฺตี สุวิสุทฺธนิจฺจสีลา อฏฺฐงฺคสมนฺนาคตํ อุโปสถมฺปิ อุปวสติฯ สา ธมฺมสวนสปฺปายํ ปฏิลภิตฺวา อุปนิสฺสยสมฺปนฺนตาย จตุสจฺจกมฺมฏฺฐานํ ปริพฺรูหนฺตี โสตาปนฺนา อโหสิฯ อถ อญฺญตเรน โรเคน ผุฏฺฐา กาลํ กตฺวา ตาวติํเสสุ อุปฺปชฺชิฯ ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน –

[217]

‘‘อภิกฺกนฺเตน วณฺเณน, ยา ตฺวํ ติฏฺฐสิ เทวเต;

โอภาเสนฺตี ทิสา สพฺพา, โอสธี วิย ตารกาฯ

[218]

‘‘เกน เตตาทิโส วณฺโณ, เกน เต อิธ มิชฺฌติ;

อุปฺปชฺชนฺติ จ เต โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ

[219]

‘‘ปุจฺฉามิ ตํ เทวิ มหานุภาเว, มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺญํ;

เกนาสิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ –

อิมาหิ ตีหิ คาถาหิ ปฏิปุจฺฉิฯ

[220]

‘‘สา เทวตา อตฺตมนา, โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิตา;

ปญฺหํ ปุฏฺฐา วิยากาสิ, ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ

[221-226]

‘‘โสณทินฺนาติ มํ อญฺญํสุ…เป.… โคตมสฺส ยสสฺสิโนฯ

[227]

‘‘เตน เมตาทิโส วณฺโณ…เป.… วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ –

เทวตา พฺยากาสิฯ ตํ สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวฯ

โสณทินฺนาวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7.อุโปสถาวิมานวณฺณนา

อภิกฺกนฺเตน วณฺเณนาติ อุโปสถาวิมานํฯ อิธ อฏฺฐุปฺปตฺติยํ สาเกเต อุโปสถา นาม เอกา อุปาสิกาติ อยเมว วิเสโส, เสสํ อนนฺตรวิมานสทิสํฯ เตน วุตฺตํ –

[229-231]

‘‘อภิกฺกนฺเตน วณฺเณน…เป.…

วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

[232]

‘‘สา เทวตา อตฺตมนา…เป.… ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ

[233-238]

‘‘อุโปสถาติ มํ อญฺญํสุ, สาเกตายํ อุปาสิกา…เป.…

อุปาสิกา จกฺขุมโต, โคตมสฺส ยสสฺสิโนฯ

[239]

‘‘เตน เมตาทิโส วณฺโณ…เป.…

วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ –

เทวตา พฺยากาสิฯ ปุน อตฺตโน เอกํ โทสํ ทสฺเสนฺตี –

[241]

‘‘อภิกฺขณํ นนฺทนํ สุตฺวา, ฉนฺโท เม อุทปชฺชถ;

ตตฺถ จิตฺตํ ปณิธาย, อุปปนฺนามฺหิ นนฺทนํฯ

[242]

‘‘นากาสิํ สตฺถุ วจนํ, พุทฺธสฺสาทิจฺจพนฺธุโน;

หีเน จิตฺตํ ปณิธาย, สามฺหิ ปจฺฉานุตาปินี’’ติฯ – ทฺเว คาถา อภาสิ;

[233] ตตฺถ อุโปสถาติ มํ อญฺญํสูติ ‘‘อุโปสถา’’ติ อิมินา นาเมน มํ มนุสฺสา ชานิํสุฯ สาเกตายนฺติ สาเกตนคเรฯ

[241] อภิกฺขณนฺติ อภิณฺหํฯ นนฺทนํ สุตฺวาติ ‘‘ตาวติํสภวเน นนฺทนวนํ นาม เอทิสญฺจ เอทิสญฺจา’’ติ ตตฺถ นานาวิธํ ทิพฺพสมฺปตฺติํ สุตฺวาฯ ฉนฺโทติ ตนฺนิพฺพตฺตกปุญฺญกมฺมสฺส การณภูโต กุสลจฺฉนฺโท, ตตฺรูปปตฺติยา ปตฺถนาภูโต ตณฺหาฉนฺโท วาฯ อุทปชฺชถาติ อุปฺปชฺชิตฺถฯ ตตฺถาติ ตาวติํสภวเน, นนฺทนาปเทเสนปิ หิ ตํ เทวโลกํ วทติฯ อุปปนฺนามฺหีติ อุปฺปนฺนา นิพฺพตฺตา อมฺหิฯ