พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกปัฏฐาน] 86. ภาวนายปหาตัพพเหตุกทุกะ 7. ปัญหาวาร
มรรคเบื้องบน 3 โดยอุปนิสสยปัจจัย มี 3 อย่าง คือ อารัมมณูปนิสสยะ
อนันตรูปนิสสยะ และปกตูปนิสสยะ ฯลฯ
ปกตูปนิสสยะ ได้แก่ ศรัทธา ฯลฯ ปัญญา ฯลฯ สุขทางกาย ฯลฯ
เสนาสนะ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะและโมหะโดยอุปนิสสยปัจจัย
(แม้อุปนิสสยฆฏนา ก็พึงทําเป็น 3 วาระ) (3)
ปุเรชาตปัจจัยเป็นต้น
[101] สภาวธรรมที่มีเหตุไม่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 เป็นปัจจัย
แก่สภาวธรรมที่มีเหตุไม่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 โดยปุเรชาตปัจจัย
มี 3 วาระ
... เป็นปัจจัยโดยปัจฉาชาตปัจจัย มี 3 วาระ
... เป็นปัจจัยโดยอาเสวนปัจจัย มี 9 วาระ
... เป็นปัจจัยโดยกัมมปัจจัย
(นานาขณิกะ มีได้ในเหตุแห่งการจำแนกสภาวธรรมที่ไม่ต้องประหาณด้วย
มรรคเบื้องบน 3) ฯลฯ
... เป็นปัจจัยโดยโนวิคตปัจจัย
(ย่อ ปัจจัยในภาวนายตัพพเหตุกทุกะ ปัจจนียะ วิภาค และการนับ
เหมือนกับทัสสเนนปหาตัพพเหตุกทุกะ ไม่มีข้อแตกต่างกัน)
สภาวธรรมที่ไม่ต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่มี
เหตุไม่ต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรค ฯลฯ
(ยิ่งกว่านั้น พึงเพิ่มความยินดีด้วยอำนาจความพอใจในสิ่งของของตนด้วย)
สภาวธรรมที่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 เป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่
ไม่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 ฯลฯ
(ยิ่งกว่านั้น พึงเพิ่มความยินดีด้วยอำนาจความพอใจในสิ่งของของตนด้วย)
ภาวนายปหาตัพพเหตุกทุกะ จบ
