เมนู

พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกปัฏฐาน] 84. ภาวนายปหาตัพพทุกะ 7. ปัญหาวาร
อารัมมณปุเรชาตะ ได้แก่ บุคคลเห็นแจ้งจักษุ ฯลฯ หทัยวัตถุโดยเป็น
สภาวะไม่เที่ยง ฯลฯ ยินดีเพลิดเพลิน เพราะปรารภความยินดีเพลิดเพลินจักษุ
เป็นต้นนั้น ราคะที่ไม่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 จึงเกิดขึ้น ทิฏฐิจึงเกิดขึ้น
วิจิกิจฉาจึงเกิดขึ้น โทมนัสที่ไม่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 จึงเกิดขึ้น
บุคคลเห็นรูปด้วยทิพพจักขุ ฯลฯ โผฏฐัพพายตนะเป็นปัจจัยแก่กายวิญญาณ ฯลฯ
วัตถุปุเรชาตะ ได้แก่ จักขายตนะเป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ฯลฯ กายายตนะ
เป็นปัจจัยแก่กายวิญญาณ ฯลฯ หทัยวัตถุเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่ไม่ต้องประหาณด้วย
มรรคเบื้องบน 3 โดยปุเรชาตปัจจัย (1)
สภาวธรรมที่ไม่ต้องประหาณมรรคเบื้องบน 3 เป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่
ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 โดยปุเรชาตปัจจัย มี 2 อย่าง คือ
อารัมมณปุเรชาตะและวัตถุปุเรชาตะ
อารัมมณปุเรชาตะ ได้แก่ บุคคลยินดีเพลิดเพลินจักษุ ฯลฯ หทัยวัตถุ
เพราะปรารภความยินดีเพลิดเพลินจักษุเป็นต้นนั้น ราคะที่ต้องประหาณด้วยมรรค
เบื้องบน 3 จึงเกิดขึ้น อุทธัจจะจึงเกิดขึ้น โทมนัสที่ต้องประหาณด้วยมรรค
เบื้องบน 3 จึงเกิดขึ้น
วัตถุปุเรชาตะ ได้แก่ หทัยวัตถุเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่ต้องประหาณด้วยมรรค
เบื้องบน 3 โดยปุเรชาตปัจจัย (2)
[45] ... เป็นปัจจัยโดยปัจฉาชาตปัจจัย มี 2 วาระ เป็นปัจจัยโดย
อาเสวนปัจจัย มี 2 วาระ เป็นปัจจัยโดยกัมมปัจจัย ได้แก่ เจตนาที่ต้องประหาณ
ด้วยมรรคเบื้องบน 3 เป็น ปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์โดยกัมมปัจจัย (พึงเพิ่มบทที่
เป็นมูล)
เจตนาที่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูป
โดยกัมมปัจจัย (พึงเพิ่มบทที่เป็นมูล)
เจตนาที่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์และ
จิตตสมุฏฐานรูปโดยกัมมปัจจัย (3)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 43 หน้า :433 }


พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกปัฏฐาน] 84. ภาวนายปหาตัพพทุกะ 7. ปัญหาวาร
สภาวธรรมที่ไม่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 เป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่ไม่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 โดยกัมมปัจจัย มี 2 อย่าง คือ สหชาตะ
และนานาขณิกะ
สหชาตะ ได้แก่ เจตนาที่ไม่ต้องประหาณมรรคเบื้องบน 3 เป็นปัจจัยแก่
สัมปยุตตขันธ์และจิตตสมุฏฐานรูปโดยกัมมปัจจัย ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
นานาขณิกะ ได้แก่ เจตนาที่ไม่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน 3 เป็น
ปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นวิบากและกฏัตตารูปโดยกัมมปัจจัย
... เป็นปัจจัยโดยวิปากปัจจัย มี 1 วาระ ฯลฯ
... เป็นปัจจัยโดยอวิคตปัจจัย (ปัจจัยทั้งหมด เหมือนกับทัสสเนน-
ปหาตัพพทุกะ ภาวนาไม่มีข้อแตกต่างกัน)

1. ปัจจยานุโลม 2. สังขยาวาร
สุทธนัย

[46] เหตุปัจจัย มี 4 วาระ
อารัมมณปัจจัย มี 4 วาระ
อธิปติปัจจัย มี 5 วาระ
อนันตรปัจจัย มี 4 วาระ
สมนันตรปัจจัย มี 4 วาระ
สหชาตปัจจัย มี 5 วาระ
อัญญมัญญปัจจัย มี 2 วาระ
นิสสยปัจจัย มี 7 วาระ
อุปนิสสยปัจจัย มี 4 วาระ
ปุเรชาตปัจจัย มี 2 วาระ
ปัจฉาชาตปัจจัย มี 2 วาระ
อาเสวนปัจจัย มี 2 วาระ


{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 43 หน้า :434 }