พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกปัฏฐาน] 73. อุปาทานอุปาทานสัมปยุตตทุกะ 7. ปัญหาวาร
อารัมมณปัจจัย
[105] สภาวธรรมที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานเป็นปัจจัยแก่
สภาวธรรมที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานโดยอารัมมณปัจจัย ได้แก่
เพราะปรารภอุปาทาน อุปาทานจึงเกิดขึ้น (พึงอ้างบทที่เป็นมูล) เพราะปรารภ
อุปาทาน ขันธ์ที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทานจึงเกิดขึ้น (พึงอ้างบทที่
เป็นมูล) เพราะปรารภอุปาทาน อุปาทานและสัมปยุตตขันธ์จึงเกิดขึ้น (3)
สภาวธรรมที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทานเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่
สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทานโดยอารัมมณปัจจัย ได้แก่ เพราะปรารภ
ขันธ์ที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทาน ขันธ์ที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่
เป็นอุปาทานจึงเกิดขึ้น (พึงทำให้เป็น 3 วาระ ในฆฏนา ก็พึงทำให้เป็น 3 วาระด้วย)
อธิปติปัจจัย
[106] สภาวธรรมที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานเป็นปัจจัยแก่
สภาวธรรมที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานโดยอธิปติปัจจัย มี 3 วาระ (3)
สภาวธรรมที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทานเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทานโดยอธิปติปัจจัย มี 2 อย่าง คือ
อารัมมณาธิปติและสหชาตาธิปติ (มี 3 วาระ แม้ใน 3 วาระก็พึงเพิ่มอธิปติปัจจัย
ทั้ง 2 แม้แต่อธิปติปัจจัยที่เป็นฆฏนา ก็มี 3 วาระ)
อนันตรปัจจัย
[107] สภาวธรรมที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานเป็นปัจจัยแก่
สภาวธรรมที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานโดยอนันตรปัจจัย ได้แก่ ขันธ์
ที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานซึ่งเกิดก่อน ๆ เป็นปัจจัยแก่อุปาทานที่
เกิดหลัง ๆ โดยอนันตรปัจจัย (พึงทำเป็น 9 วาระ อย่างนี้ ไม่มีทั้งอาวัชชนจิต
และวุฏฐานะ)
พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกปัฏฐาน] 73. อุปาทานอุปาทานสัมปยุตตทุกะ 7. ปัญหาวาร
สมนันตรปัจจัยเป็นต้น
[108] สภาวธรรมที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานเป็นปัจจัยแก่
สภาวธรรมที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานโดยสมนันตรปัจจัย มี 9 วาระ
เป็นปัจจัยโดยสหชาตปัจจัย มี 9 วาระ
เป็นปัจจัยโดยอัญญมัญญปัจจัย มี 9 วาระ
เป็นปัจจัยโดยนิสสยปัจจัย มี 9 วาระ
อุปนิสสยปัจจัย
[109] สภาวธรรมที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานเป็นปัจจัยแก่
สภาวธรรมที่เป็นอุปาทานและสัมปยุตด้วยอุปาทานโดยอุปนิสสยปัจจัย ฯลฯ
มี 3 วาระ
สภาวธรรมที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทานเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทานโดยอุปนิสสยปัจจัย มี 3 อย่าง คือ
อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และปกตูปนิสสยะ ฯลฯ
ปกตูปนิสสยะ ได้แก่ ขันธ์ที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทาน
เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทานโดยอุปนิสสยปัจจัย
(มี 3 วาระ แม้แต่ในอุปนิสสยปัจจัยที่เป็นฆฏนา ก็มี 3 วาระ) เป็นปัจจัยโดย
อาเสวนปัจจัย มี 9 วาระ
กัมมปัจจัยเป็นต้น
[110] สภาวธรรมที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทานเป็นปัจจัยแก่
สภาวธรรมที่สัมปยุตด้วยอุปาทานแต่ไม่เป็นอุปาทานโดยกัมมปัจจัย มี 3 วาระ
เป็นปัจจัยโดยอาหารปัจจัย มี 3 วาระ
เป็นปัจจัยโดยอินทรียปัจจัย มี 3 วาระ
เป็นปัจจัยโดยฌานปัจจัย มี 3 วาระ
