พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกปัฏฐาน] 67. อุปาทาทุกะ 3. ปัจจยวาร
สภาวธรรมที่ไม่เป็นอุปาทายรูปทำสภาวธรรมที่เป็นอุปาทายรูปและที่ไม่เป็น
อุปาทายรูปให้เป็นปัจจัยเกิดขึ้นเพราะนกัมมปัจจัย ได้แก่ เจตนาที่ไม่เป็นอุปาทายรูป
ทำขันธ์ที่ไม่เป็นอุปาทายรูปและทำหทัยวัตถุให้เป็นปัจจัยเกิดขึ้น (1)
เพราะนวิปากปัจจัย มี 5 วาระ
เพราะนอาหารปัจจัย มี 3 วาระ
เพราะนอินทรียปัจจัย มี 3 วาระ
นฌานปัจจัยเป็นต้น
[391] สภาวธรรมที่ไม่เป็นอุปาทายรูปทำสภาวธรรมที่เป็นอุปาทายรูปให้
เป็นปัจจัยเกิดขึ้นเพราะนฌานปัจจัย ได้แก่ จักขุวิญญาณทำจักขายตนะให้เป็น
ปัจจัยเกิดขึ้น ฯลฯ กายวิญญาณทำกายายตนะให้เป็นปัจจัยเกิดขึ้น (1)
สภาวธรรมที่ไม่เป็นอุปาทายรูปทำสภาวธรรมที่ไม่เป็นอุปาทายรูปให้เป็นปัจจัย
เกิดขึ้นเพราะนฌานปัจจัย ได้แก่ ขันธ์ 3 ทำขันธ์ 1 ที่สหรคตด้วยปัญจวิญญาณ
ให้เป็นปัจจัยเกิดขึ้น ฯลฯ ทำขันธ์ 2 ฯลฯ ของเหล่าอสัญญสัตตพรหมที่เป็น
ภายนอก ที่มีอาหารเป็นสมุฏฐาน ที่มีอุตุเป็นสมุฏฐาน ฯลฯ มหาภูตรูป 2
ทำมหาภูตรูป 2 ให้เป็นปัจจัยเกิดขึ้น (1)
สภาวธรรมที่เป็นอุปาทายรูปทำสภาวธรรมที่ไม่เป็นอุปาทายรูปให้เป็นปัจจัย
เกิดขึ้นเพราะนฌานปัจจัย ได้แก่ กฏัตตารูปที่เป็นอุปาทายรูปทำมหาภูตรูปของเหล่า
อสัญญสัตตพรหมที่เป็นภายนอก ที่มีอาหารเป็นสมุฏฐาน ที่มีอุตุเป็นสมุฏฐานให้
เป็นปัจจัยเกิดขึ้น (2)
สภาวธรรมที่เป็นอุปาทายรูปและที่ไม่เป็นอุปาทายรูปทำสภาวธรรมที่ไม่เป็น
อุปาทายรูปให้เป็นปัจจัยเกิดขึ้นเพราะนฌานปัจจัย ได้แก่ มหาภูตรูป 3 และ
กฏัตตารูปที่เป็นอุปาทายรูปทำมหาภูตรูป 1 ของเหล่าอสัญญสัตตพรหมที่เป็น
ภายนอก ที่มีอาหารเป็นสมุฏฐาน ที่มีอุตุเป็นสมุฏฐานให้เป็นปัจจัยเกิดขึ้น ฯลฯ
ทำมหาภูตรูป 2 ฯลฯ (3)
พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกปัฏฐาน] 67. อุปาทาทุกะ 3. ปัจจยวาร
สภาวธรรมที่ไม่เป็นอุปาทายรูปทำสภาวธรรมที่เป็นอุปาทายรูปและที่ไม่เป็น
อุปาทายรูปให้เป็นปัจจัยเกิดขึ้นเพราะนฌานปัจจัย ได้แก่ ขันธ์ 3 ทำขันธ์ 1
ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และทำจักขายตนะให้เป็นปัจจัยเกิดขึ้น ฯลฯ ทำ
ขันธ์ 2 ฯลฯ (1)
เพราะนมัคคปัจจัย มี 5 วาระ
เพราะนสัมปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ
เพราะนวิปปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ
เพราะโนนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ
เพราะโนวิคตปัจจัย มี 3 วาระ
2. ปัจจยปัจจนียะ 2. สังขยาวาร
สุทธนัย
[392] นเหตุปัจจัย มี 5 วาระ
นอารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ
นอธิปติปัจจัย มี 5 วาระ ฯลฯ
นกัมมปัจจัย มี 5 วาระ
นวิปากปัจจัย มี 5 วาระ
นอาหารปัจจัย มี 3 วาระ
นอินทรียปัจจัย มี 3 วาระ
นฌานปัจจัย มี 5 วาระ
นมัคคปัจจัย มี 5 วาระ
นสัมปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ
นวิปปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ
โนนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ
โนวิคตปัจจัย มี 3 วาระ
(การนับ 2 อย่างนอกนี้และนิสสยวาร พึงทําอย่างนี้)
