[1083] อถสฺส ภควา ตถา อวตฺตพฺพตํ ทสฺเสนฺโต ‘‘อตฺถงฺคตสฺสา’’ติ คาถมาหฯ ตตฺถ อตฺถงฺคตสฺสาติ อนุปาทาปรินิพฺพุตสฺสฯ น ปมาณมตฺถีติ รูปาทิปฺปมาณํ นตฺถิฯ เยน นํ วชฺชุนฺติ เยน ราคาทินา นํ วเทยฺยุํฯ สพฺเพสุ ธมฺเมสูติ สพฺเพสุ ขนฺธาทิธมฺเมสุฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมวฯ

เอวํ ภควา อิมํ สุตฺตํ อรหตฺตนิกูเฏเนว เทเสสิฯ เทสนาปริโยสาเน จ วุตฺตสทิโส เอว ธมฺมาภิสมโย อโหสีติฯ

ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทก-อฏฺฐกถาย

สุตฺตนิปาต-อฏฺฐกถาย อุปสีวสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. นนฺทสุตฺตวณฺณนา

[1084-5] สนฺติ โลเกติ นนฺทสุตฺตํฯ ตตฺถ ปฐมคาถาย อตฺโถ – โลเก ขตฺติยาทโย ชนา อาชีวกนิคณฺฐาทิเก สนฺธาย ‘‘สนฺติ มุนโย’’ติ วทนฺติ, ตยิทํ กถํสูติ กิํ นุ โข เต สมาปตฺติญาณาทินา ญาเณน อุปฺปนฺนตฺตา ญาณูปปนฺนํ โน มุนิํ วทนฺติ, เอวํวิธํ นุ วทนฺติ, อุทาหุ เว นานปฺปการเกน ลูขชีวิตสงฺขาเตน ชีวิเตนูปปนฺนนฺติ อถสฺส ภควา ตทุภยํ ปฏิกฺขิปิตฺวา มุนิํ ทสฺเสนฺโต ‘‘น ทิฏฺฐิยา’’ติ คาถมาหฯ

[1086-7] อิทานิ ‘‘ทิฏฺฐาทีหิ สุทฺธี’’ติ วทนฺตานํ วาเท กงฺขาปหานตฺถํ ‘‘เย เกจิเม’’ติ ปุจฺฉติฯ ตตฺถ อเนกรูเปนาติ โกตูหลมงฺคลาทินาฯ ตตฺถ ยตา จรนฺตาติ ตตฺถ สกาย ทิฏฺฐิยา คุตฺตา วิหรนฺตาฯ อถสฺส ตถา สุทฺธิอภาวํ ทีเปนฺโต ภควา ทุติยํ คาถมาหฯ

[1088-90] เอวํ ‘‘นาตริํสู’’ติ สุตฺวา อิทานิ โย อตริ, ตํ โสตุกาโม ‘‘เย เกจิเม’’ติ ปุจฺฉติฯ อถสฺส ภควา โอฆติณฺณมุเขน ชาติชราติณฺเณ ทสฺเสนฺโต ตติยํ คาถมาหฯ ตตฺถ นิวุตาติ โอวุฏา ปริโยนทฺธาฯ เยสีธาติ เยสุ อิธฯ เอตฺถ จ สุ-อิติ นิปาตมตฺตํฯ ตณฺหํ ปริญฺญายาติ ตีหิ ปริญฺญาหิ ตณฺหํ ปริชานิตฺวาฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปุพฺเพ วุตฺตนยตฺตา ปากฏเมวฯ

เอวํ ภควา อรหตฺตนิกูเฏเนว เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ, เทสนาปริโยสาเน ปน นนฺโท ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทมาโน ‘‘เอตาภินนฺทามี’’ติ คาถมาหฯ อิธาปิ จ ปุพฺเพ วุตฺตสทิโส เอว ธมฺมาภิสมโย อโหสีติฯ

ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทก-อฏฺฐกถาย

สุตฺตนิปาต-อฏฺฐกถาย นนฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. เหมกสุตฺตวณฺณนา

[1091-4] เย เม ปุพฺเพติ เหมกสุตฺตํฯ ตตฺถ เย เม ปุพฺเพ วิยากํสูติ เย พาวริอาทโย ปุพฺเพ มยฺหํ สกํ ลทฺธิํ วิยากํสุฯ หุรํ โคตมสาสนาติ โคตมสาสนา ปุพฺพตรํฯ สพฺพํ ตํ ตกฺกวฑฺฒนนฺติ สพฺพํ ตํ กามวิตกฺกาทิวฑฺฒนํฯ ตณฺหานิคฺฆาตนนฺติ ตณฺหาวินาสนํฯ อถสฺส ภควา ตํ ธมฺมํ อาจิกฺขนฺโต ‘‘อิธา’’ติ คาถาทฺวยมาหฯ ตตฺถ เอตทญฺญาย เย สตาติ เอตํ นิพฺพานปทมจฺจุตํ ‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา’’ติอาทินา นเยน วิปสฺสนฺตา อนุปุพฺเพน ชานิตฺวา เย กายานุปสฺสนาสติอาทีหิ สตาฯ ทิฏฺฐธมฺมาภินิพฺพุตาติ วิทิตธมฺมตฺตา, ทิฏฺฐธมฺมตฺตา, ราคาทินิพฺพาเนน จ อภินิพฺพุตาฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมวฯ

เอวํ ภควา อิมมฺปิ สุตฺตํ อรหตฺตนิกูเฏเนว เทเสสิฯ เทสนาปริโยสาเน จ ปุพฺพสทิโส เอว ธมฺมาภิสมโย อโหสีติฯ

ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทก-อฏฺฐกถาย

สุตฺตนิปาต-อฏฺฐกถาย เหมกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ