5. ปารายนวคฺโค

วตฺถุคาถาวณฺณนา

[983] โกสลานํ ปุรา รมฺมาติ ปารายนวคฺคสฺส วตฺถุคาถาฯ ตาสํ อุปฺปตฺติ – อตีเต กิร พาราณสิวาสี เอโก รุกฺขวฑฺฒกี สเก อาจริยเก อทุติโย, ตสฺส โสฬส สิสฺสา, เอกเมกสฺส สหสฺสํ อนฺเตวาสิกาฯ เอวํ เต สตฺตรสาธิกโสฬสสหสฺสา อาจริยนฺเตวาสิโน สพฺเพปิ พาราณสิํ อุปนิสฺสาย ชีวิกํ กปฺเปนฺตา ปพฺพตสมีปํ คนฺตฺวา รุกฺเข คเหตฺวา ตตฺเถว นานาปาสาทวิกติโย นิฏฺฐาเปตฺวา กุลฺลํ พนฺธิตฺวา คงฺคาย พาราณสิํ อาเนตฺวา สเจ ราชา อตฺถิโก โหติ, รญฺโญ, เอกภูมิกํ วา…เป.… สตฺตภูมิกํ วา ปาสาทํ โยเชตฺวา เทนฺติฯ โน เจ, อญฺเญสมฺปิ วิกิณิตฺวา ปุตฺตทารํ โปเสนฺติฯ อถ เนสํ เอกทิวสํ อาจริโย ‘‘น สกฺกา วฑฺฒกิกมฺเมน นิจฺจํ ชีวิกํ กปฺเปตุํ, ทุกฺกรญฺหิ ชรากาเล เอตํ กมฺม’’นฺติ จินฺเตตฺวา อนฺเตวาสิเก อามนฺเตสิ – ‘‘ตาตา, อุทุมฺพราทโย, อปฺปสารรุกฺเข อาเนถา’’ติฯ เต ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา อานยิํสุฯ โส เตหิ กฏฺฐสกุณํ กตฺวา ตสฺส อพฺภนฺตรํ ปวิสิตฺวา ยนฺตํ ปูเรสิฯ กฏฺฐสกุโณ สุปณฺณราชา วิย อากาสํ ลงฺฆิตฺวา วนสฺส อุปริ จริตฺวา อนฺเตวาสีนํ ปุรโต โอรุหิฯ อถ อาจริโย สิสฺเส อาห – ‘‘ตาตา, อีทิสานิ กฏฺฐวาหนานิ กตฺวา สกฺกา สกลชมฺพุทีเป รชฺชํ คเหตุํ, ตุมฺเหปิ, ตาตา, เอตานิ กโรถ, รชฺชํ คเหตฺวา ชีวิสฺสาม, ทุกฺขํ วฑฺฒกิสิปฺเปน ชีวิตุ’’นฺติฯ เต ตถา กตฺวา อาจริยสฺส ปฏิเวเทสุํฯ ตโต เน อาจริโย อาห – ‘‘กตมํ, ตาตา, รชฺชํ คณฺหามา’’ติ? ‘‘พาราณสิรชฺชํ อาจริยา’’ติฯ ‘‘อลํ, ตาตา, มา เอตํ รุจฺจิ, มยญฺหิ ตํ คเหตฺวาปิ ‘วฑฺฒกิราชา วฑฺฒกิยุวราชา’ติ วฑฺฒกิวาทา น มุจฺจิสฺสาม, มหนฺโต ชมฺพุทีโป, อญฺญตฺถ คจฺฉามา’’ติฯ

ตโต สปุตฺตทารา กฏฺฐวาหนานิ , อภิรุหิตฺวา สชฺชาวุธา หุตฺวา หิมวนฺตาภิมุขา คนฺตฺวา หิมวติ อญฺญตรํ นครํ ปวิสิตฺวา รญฺโญ นิเวสเนเยว ปจฺจุฏฺฐหํสุฯ เต ตตฺถ รชฺชํ คเหตฺวา อาจริยํ รชฺเช อภิสิญฺจิํสุฯ โส ‘‘กฏฺฐวาหโน ราชา’’ติ ปากโฏ อโหสิฯ