10. อุฏฺฐานสุตฺตวณฺณนา

[334] อุฏฺฐหถาติ อุฏฺฐานสุตฺตํฯ กา อุปฺปตฺติ? เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรนฺโต รตฺติํ เชตวนวิหาเร วสิตฺวา ปุพฺพณฺหสมยํ ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปาจีนทฺวาเรน นครา นิกฺขมิตฺวา มิคารมาตุปาสาทํ อคมาสิ ทิวาวิหารตฺถายฯ อาจิณฺณํ กิเรตํ ภควโต รตฺติํ เชตวนวิหาเร วสิตฺวา มิคารมาตุปาสาเท ทิวาวิหารูปคมนํ, รตฺติญฺจ มิคารมาตุปาสาเท วสิตฺวา เชตวเน ทิวาวิหารูปคมนํฯ กสฺมา? ทฺวินฺนํ กุลานํ อนุคฺคหตฺถาย มหาปริจฺจาคคุณปริทีปนตฺถาย จฯ มิคารมาตุปาสาทสฺส จ เหฏฺฐา ปญฺจ กูฏาคารคพฺภสตานิ โหนฺติ, เยสุ ปญฺจสตา ภิกฺขู วสนฺติฯ ตตฺถ ยทา ภควา เหฏฺฐาปาสาเท วสติ, ตทา ภิกฺขู ภควโต คารเวน อุปริปาสาทํ นารุหนฺติฯ ตํ ทิวสํ ปน ภควา อุปริปาสาเท กูฏาคารคพฺภํ ปาวิสิ, เตน เหฏฺฐาปาสาเท ปญฺจปิ คพฺภสตานิ ปญฺจสตา ภิกฺขู ปวิสิํสุฯ เต จ สพฺเพว นวา โหนฺติ อธุนาคตา อิมํ ธมฺมวินยํ อุทฺธตา อุนฺนฬา ปากตินฺทฺริยาฯ เต ปวิสิตฺวา ทิวาเสยฺยํ สุปิตฺวา สายํ อุฏฺฐาย มหาตเล สนฺนิปติตฺวา ‘‘อชฺช ภตฺตคฺเค ตุยฺหํ กิํ อโหสิ, ตฺวํ กตฺถ อคมาสิ, อหํ อาวุโส โกสลรญฺโญ ฆรํ, อหํ อนาถปิณฺฑิกสฺส, ตตฺถ เอวรูโป จ เอวรูโป จ โภชนวิธิ อโหสี’’ติ นานปฺปการํ อามิสกถํ กเถนฺตา อุจฺจาสทฺทมหาสทฺทา อเหสุํฯ

ภควา ตํ สทฺทํ สุตฺวา ‘‘อิเม มยา สทฺธิํ วสนฺตาปิ เอวํ ปมตฺตา, อโห อยุตฺตการิโน’’ติ มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส อาคมนํ จินฺเตสิฯ ตาวเทว อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ภควโต จิตฺตํ ญตฺวา อิทฺธิยา อาคมฺม ปาทมูเล วนฺทมาโนเยว อโหสิฯ ตโต นํ ภควา อามนฺเตสิ – ‘‘เอเต เต, โมคฺคลฺลาน, สพฺรหฺมจาริโน ปมตฺตา, สาธุ เน สํเวเชหี’’ติฯ ‘‘เอวํ ภนฺเต’’ติ โข โส อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ภควโต ปฏิสฺสุณิตฺวา ตาวเทว อาโปกสิณํ สมาปชฺชิตฺวา กรีสภูมิยํ ฐิตํ มหาปาสาทํ นาวํ วิย มหาวาโต ปาทงฺคุฏฺฐเกน กมฺเปสิ สทฺธิํ ปติฏฺฐิตปถวิปฺปเทเสนฯ อถ เต ภิกฺขู ภีตา วิสฺสรํ กโรนฺตา สกสกจีวรานิ ฉฑฺเฑตฺวา จตูหิ ทฺวาเรหิ นิกฺขมิํสุฯ