เมนู

พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ติกปัฏฐาน] 1. กุสลติกะ 1. ปฏิจจวาร
2. ปัจจยปัจจนียะ 1. วิภังควาร
ปัจจนียะ นเหตุปัจจัย
[86] สภาวธรรมที่เป็นอกุศลอาศัยสภาวธรรมที่เป็นอกุศลเกิดขึ้นเพราะ
นเหตุปัจจัย ได้แก่ โมหะที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉาและที่สหรคตด้วยอุทธัจจะอาศัยขันธ์
ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉาและที่สหรคตด้วยอุทธัจจะเกิดขึ้น (1)
สภาวธรรมที่เป็นอัพยากฤตอาศัยสภาวธรรมที่เป็นอัพยากฤตเกิดขึ้นเพราะ
นเหตุปัจจัย ได้แก่ ขันธ์ 3 และจิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นอเหตุกะซึ่งเป็น
อัพยากตวิบากและที่เป็นอัพยากตกิริยาเกิดขึ้น ขันธ์ 1 และจิตตสมุฏฐานรูปอาศัย
ขันธ์ 3 เกิดขึ้น ขันธ์ 2 และจิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ 2 เกิดขึ้น ในปฏิสนธิขณะ
ที่เป็นอเหตุกะ1 ขันธ์ 3 และกฏัตตารูปอาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นอัพยากตวิบากเกิดขึ้น
ขันธ์ 1 และกฏัตตารูปอาศัยขันธ์ 3 เกิดขึ้น ขันธ์ 2 และกฏัตตารูปอาศัย
ขันธ์ 2 เกิดขึ้น หทัยวัตถุอาศัยขันธ์เกิดขึ้น ขันธ์อาศัยหทัยวัตถุเกิดขึ้น มหา-
ภูตรูป 3 อาศัยมหาภูตรูป 1 เกิดขึ้น มหาภูตรูป 1 อาศัยมหาภูตรูป 3 เกิดขึ้น
มหาภูตรูป 2 อาศัยมหาภูตรูป 2 เกิดขึ้น จิตตสมุฏฐานรูปและกฏัตตารูปที่เป็น
อุปาทายรูปอาศัยมหาภูตรูปเกิดขึ้น... ที่เป็นภายนอก... ที่มีอาหารเป็นสมุฏฐาน...
ที่มีอุตุเป็นสมุฏฐาน... สำหรับเหล่าอสัญญสัตตพรหม มหาภูตรูป 3 อาศัยมหา-
ภูตรูป 1 เกิดขึ้น มหาภูตรูป 1 อาศัยมหาภูตรูป 3 เกิดขึ้น มหาภูตรูป 2 อาศัย
มหาภูตรูป 2 เกิดขึ้น กฏัตตารูปที่เป็นอุปาทายรูปอาศัยมหาภูตรูปเกิดขึ้น (1)

นอารัมมณปัจจัย
[87] สภาวธรรมที่เป็นอัพยากฤตอาศัยสภาวธรรมที่เป็นกุศลเกิดขึ้นเพราะ
นอารัมมณปัจจัย ได้แก่ จิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ที่เป็นกุศลเกิดขึ้น (1)
สภาวธรรมที่เป็นอัพยากฤตอาศัยสภาวธรรมที่เป็นอกุศลเกิดขึ้นเพราะนอารัมมณ-
ปัจจัย ได้แก่ จิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ที่เป็นอกุศลเกิดขึ้น (1)

เชิงอรรถ :
1 ได้แก่ อุเปกขาสันตีรณจิต 2 ขณะทำหน้าที่ปฏิสนธิของทุคคติอเหตุกบุคคลและสุคติอเหตุกบุคคลใน
กามภูมิ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 40 หน้า :45 }


พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ติกปัฏฐาน] 1. กุสลติกะ 1. ปฏิจจวาร
สภาวธรรมที่เป็นอัพยากฤตอาศัยสภาวธรรมที่เป็นอัพยากฤตเกิดขึ้นเพราะ
นอารัมมณปัจจัย ได้แก่ จิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ที่เป็นอัพยากตวิบากและที่เป็น
อัพยากตกิริยาเกิดขึ้น ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูปอาศัยขันธ์ที่เป็นอัพยากตวิบาก
เกิดขึ้น หทัยวัตถุอาศัยขันธ์เกิดขึ้น มหาภูตรูป 3 อาศัยมหาภูตรูป 1 เกิดขึ้น
มหาภูตรูป 1 อาศัยมหาภูตรูป 3 เกิดขึ้น มหาภูตรูป 2 อาศัยมหาภูตรูป 2 เกิดขึ้น
จิตตสมุฏฐานรูปและกฏัตตารูปที่เป็นอุปาทายรูปอาศัยมหาภูตรูปเกิดขึ้น ... ที่เป็น
ภายนอก ... ที่มีอาหารเป็นสมุฏฐาน ... ที่มีอุตุเป็นสมุฏฐาน ... สำหรับเหล่า
อสัญญสัตตพรหม มหาภูตรูป 3 อาศัยมหาภูตรูป 1 เกิดขึ้น มหาภูตรูป 1
อาศัยมหาภูตรูป 3 เกิดขึ้น มหาภูตรูป 2 อาศัยมหาภูตรูป 2 เกิดขึ้น กฏัตตารูป
ที่เป็นอุปาทายรูปอาศัยมหาภูตรูปเกิดขึ้น (1)
สภาวธรรมที่เป็นอัพยากฤตอาศัยสภาวธรรมที่เป็นกุศลและที่เป็นอัพยากฤต
เกิดขึ้นเพราะนอารัมมณปัจจัย ได้แก่ จิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ที่เป็นกุศลและ
มหาภูตรูปเกิดขึ้น (1)
สภาวธรรมที่เป็นอัพยากฤตอาศัยสภาวธรรมที่เป็นอกุศลและที่เป็นอัพยากฤต
เกิดขึ้นเพราะนอารัมมณปัจจัย ได้แก่ จิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ที่เป็นอกุศลและ
มหาภูตรูปเกิดขึ้น (1)

นอธิปติปัจจัย
[88] สภาวธรรมที่เป็นกุศลอาศัยสภาวธรรมที่เป็นกุศลเกิดขึ้นเพราะนอธิปติ-
ปัจจัย ได้แก่ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นกุศลเกิดขึ้น ขันธ์ 1 อาศัยขันธ์ 3 เกิดขึ้น
ขันธ์ 2 อาศัยขันธ์ 2 เกิดขึ้น (1)
สภาวธรรมที่เป็นอัพยากฤตอาศัยสภาวธรรมที่เป็นกุศลเกิดขึ้นเพราะนอธิปติ-
ปัจจัย ได้แก่ จิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ที่เป็นกุศลเกิดขึ้น (1)
สภาวธรรมที่เป็นกุศลและที่เป็นอัพยากฤตอาศัยสภาวธรรมที่เป็นกุศลเกิดขึ้น
เพราะนอธิปติปัจจัย ได้แก่ ขันธ์ 3 และจิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นกุศล
เกิดขึ้น ขันธ์ 1 และจิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ 3 เกิดขึ้น ขันธ์ 2 และจิตต-
สมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ 2 เกิดขึ้น (1)


{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 40 หน้า :46 }