พระอภิธรรมปิฎก ยมก [8. จิตตยมก ] นิทเทส 1. สุทธจิตตสามัญญะ 2. ธัมมวาร
ปฏิ. จิตที่เกิดอยู่ ก็ชื่อว่าเกิดแล้วใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. จิตที่ไม่ใช่เกิดแล้ว ก็ชื่อว่าไม่ใช่เกิดอยู่ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. จิตที่ไม่ใช่เกิดอยู่ ก็ชื่อว่าไม่ใช่เกิดแล้วใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะ จิตไม่ใช่เกิดอยู่ แต่มิใช่ไม่เกิดแล้ว จิตที่เป็นอดีตและที่
เป็นอนาคต ไม่ใช่เกิดอยู่ก็ใช่ ไม่ใช่เกิดแล้วก็ใช่

13. นิรุทธนิรุชฌมานวาร
[103] อนุ. จิตที่ดับแล้ว ก็ชื่อว่าดับอยู่ใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. จิตที่ดับอยู่ ก็ชื่อว่าดับแล้วใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. จิตที่ไม่ใช่ดับแล้ว ก็ชื่อว่าไม่ใช่ดับอยู่ใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะ จิตไม่ใช่ดับแล้ว แต่มิใช่ไม่ดับอยู่ ในอุปปาทขณะ จิตที่
เป็นอนาคตไม่ใช่ดับแล้วก็ใช่ ไม่ใช่ดับอยู่ก็ใช่
ปฏิ. จิตที่ไม่ใช่ดับอยู่ ก็ชื่อว่าไม่ใช่ดับแล้วใช่ไหม
วิ. จิตที่เป็นอดีตไม่ใช่ดับอยู่ แต่มิใช่ไม่ดับแล้ว ในอุปปาทขณะ จิตที่เป็น
อนาคตไม่ใช่ดับอยู่ก็ใช่ ไม่ใช่ดับแล้วก็ใช่

14. อติกกันตกาลวาร
[104] อนุ. จิตใดล่วงไปทุก ๆ ขณะที่เกิดอยู่ ก็ชื่อว่าล่วงกาลแล้ว จิตนั้น
ล่วงไปทุก ๆ ขณะที่ดับอยู่ ก็ชื่อว่าล่วงกาลแล้วใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะ จิตล่วงอุปปาทขณะ แต่ไม่ล่วงภังคขณะ จิตที่เป็นอดีต
ล่วงอุปปาทขณะก็ใช่ ล่วงภังคขณะก็ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 39 หน้า :37 }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [8. จิตตยมก ] นิทเทส 1. สุทธจิตตสามัญญะ 3. ปุคคลธัมมวาร
ปฏิ. จิตใดล่วงไปทุก ๆ ขณะที่ดับอยู่ ก็ชื่อว่าล่วงกาลแล้ว จิตนั้นล่วงไปทุก ๆ
ขณะที่เกิดอยู่ ก็ชื่อว่าล่วงกาลแล้วใช่ไหม
วิ. จิตที่เป็นอดีต ...
อนุ. จิตใดล่วงไปทุก ๆ ขณะที่ไม่ใช่เกิดอยู่ ก็ชื่อว่าล่วงกาลแล้ว จิตนั้นล่วงไป
ทุก ๆ ขณะที่ไม่ใช่ดับอยู่ ก็ชื่อว่าล่วงกาลแล้วใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะ จิตที่เป็นอนาคต ....
ปฏิ. จิตใดล่วงไปทุก ๆ ขณะที่ไม่ใช่ดับอยู่ ก็ชื่อว่าล่วงกาลแล้ว จิตนั้นล่วงไป
ทุก ๆ ขณะที่ไม่ใช่เกิดอยู่ ก็ชื่อว่าล่วงกาลแล้วใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะ จิตไม่ล่วงภังคขณะ แต่มิใช่ไม่ล่วงอุปปาทขณะ ใน
อุปปาทขณะ จิตที่เป็นอนาคตไม่ล่วงภังคขณะก็ใช่ ไม่ล่วงอุปปาทขณะก็ใช่
นิทเทสแห่งธัมมวาร จบ

1. สุทธจิตตสามัญญะ
3. ปุคคลธัมมวาร
1. อุปปาทนิโรธกาลสัมเภทวาร
[105] อนุ. จิตใดของบุคคลใดกำลังเกิด ไม่ใช่กำลังดับ จิตนั้นของบุคคล
นั้นก็จักดับ ไม่ใช่จักเกิดใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. จิตใดของบุคคลใดจักดับ ไม่ใช่จักเกิด จิตนั้นของบุคคลนั้นก็กำลังเกิด
ไม่ใช่กำลังดับใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. จิตใดของบุคคลใดไม่ใช่กำลังเกิด แต่กำลังดับ จิตนั้นของบุคคลนั้น
ก็ไม่ใช่จักดับ แต่จักเกิดใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 39 หน้า :38 }