พระอภิธรรมปิฎก กถาวัตถุ [22. พาวีสติมวรรค] 9. อาเสวนปัจจยตากถา (216)
สก. หากบุคคลอาจทำประทักษิณพระเจดีย์ได้ด้วยความฝัน ท่านก็ไม่ควร
ยอมรับว่า จิตของบุคคลผู้ฝันทุกดวงเป็นอัพยากฤต
[902] ปร. ท่านไม่ยอมรับว่า จิตของบุคคลผู้ฝันทุกดวงเป็นอัพยากฤต
ใช่ไหม
สก. ใช่
ปร. จิตของบุคคลผู้ฝัน พระผู้มีพระภาคตรัสว่า เป็นอัพโพหาริก มิใช่หรือ
สก. ใช่
ปร. หากจิตของบุคคลผู้ฝัน พระผู้มีพระภาคตรัสว่า เป็นอัพโพหาริก
ดังนั้น ท่านจึงควรยอมรับว่า จิตของบุคคลผู้ฝันทุกดวงเป็นอัพยากฤต
อัพยากตกถา จบ
9. อาเสวนปัจจยตากถา (216)
ว่าด้วยความเป็นอาเสวนปัจจัย
[903] สก. ความเป็นอาเสวนปัจจัยบางอย่างไม่มีใช่ไหม
ปร.1 ใช่2
สก. พระสูตรที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ว่า ภิกษุทั้งหลาย ปาณาติบาต
(การฆ่าสัตว์) ที่บุคคลเสพ เจริญ ทำให้มากแล้ว ย่อมอำนวยผลให้ไปเกิดในนรก
อำนวยผลให้เกิดในกำเนิดสัตว์ดิรัจฉาน อำนวยผลให้ไปเกิดในภูมิแห่งเปรต วิบาก
แห่งปาณาติบาตอย่างเบาที่สุด ย่อมอำนวยผลให้เป็นผู้มีอายุสั้นแก่ผู้เกิดเป็นมนุษย์3
มีอยู่จริงมิใช่หรือ
ปร. ใช่
เชิงอรรถ :
1 ปร. หมายถึงภิกษุในนิกายอุตตราปถกะบางพวก (อภิ.ปญฺจ.อ. 903-905/322)
2 เพราะมีความเห็นว่า สภาวธรรมทุกอย่างตั้งอยู่ชั่วขณะเดียว แม้มีสภาวธรรมบางอย่างตั้งอยู่ชั่วมุหุตตะเดียว
ก็เป็นอาเสวนปัจจัยไม่ได้ ฉะนั้น ความเป็นอาเสวนปัจจัยบางอย่างจึงไม่มี ธรรมบางอย่างที่เกิดเพราะ
อาเสวนปัจจัยไม่มีด้วย ซึ่งต่างกับความเห็นของสกวาทีที่เห็นว่า ธรรมที่ตั้งอยู่ครู่เดียวเป็นอาเสวนปัจจัยได้
(อภิ.ปญฺจ.อ. 903-905/322) ดูเชิงอรรถที่ 2 ข้อ 722 หน้า 770 ในเล่มนี้
3 ดูเทียบ องฺ.อฏฺฐก. (แปล) 23/40/301-302
